Οι πρωτοπόροι της τεχνητής νοημοσύνης, John Hopfield και Geoffrey Hinton, τιμήθηκαν με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής για το 2024, για τις ανακαλύψεις που έθεσαν τις βάσεις της μηχανικής μάθησης μέσω τεχνητών νευρωνικών δικτύων. Το έργο τους επηρέασε σημαντικά την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς οι ανακαλύψεις τους έχουν ευρείες εφαρμογές στην επιστήμη των υπολογιστών, τη φυσική, την ιατρική και πολλά άλλα πεδία.
Ο Hopfield, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, είναι γνωστός για την ανάπτυξη ενός νευρωνικού δικτύου το 1982, το οποίο μπορεί να αποθηκεύει και να ανακατασκευάζει πρότυπα σε δεδομένα, όπως εικόνες. Το δίκτυο αυτό, γνωστό ως δίκτυο Hopfield, χρησιμοποιεί φυσικές αρχές που περιγράφουν την αλληλεπίδραση των ατομικών σπιν, που κάνουν κάθε άτομο να συμπεριφέρεται σαν μικροσκοπικός μαγνήτης. Κατά την ανακατασκευή των δεδομένων, το δίκτυο λειτουργεί μέσω συνεχούς ενημέρωσης των τιμών των κόμβων, με σκοπό τη μείωση της ενέργειας του συστήματος.
Το 1985, ο Geoffrey Hinton, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως ο «νονός της τεχνητής νοημοσύνης», χρησιμοποίησε το δίκτυο του Hopfield για να δημιουργήσει ένα νέο μοντέλο, το «Boltzmann machine». Αυτό το μοντέλο στηρίζεται σε αρχές της στατιστικής φυσικής και μπορεί να αναγνωρίζει χαρακτηριστικά σε μεγάλα δεδομένα, όπως συγκεκριμένα στοιχεία σε εικόνες. Η Μηχανή εκπαιδεύεται μέσω παραδειγμάτων και χρησιμοποιείται για την ταξινόμηση εικόνων και τη δημιουργία νέων μοτίβων.
Τα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα αντλούν έμπνευση από τη δομή του ανθρώπινου εγκεφάλου, όπου οι νευρώνες αναπαρίστανται από κόμβους που αλληλεπιδρούν μέσω συνδέσεων, οι οποίες μπορούν να ενισχυθούν ή να αποδυναμωθούν με την πάροδο του χρόνου. Οι ανακαλύψεις των Hopfield και Hinton τη δεκαετία του 1980 αποτέλεσαν θεμέλιο της σημερινής τεχνητής νοημοσύνης.
Η πρόεδρος της Επιτροπής Νόμπελ Φυσικής, Ellen Moons, τόνισε τη σημασία του έργου των δύο επιστημόνων, επισημαίνοντας ότι οι τεχνητές νευρωνικές δομές χρησιμοποιούνται ήδη ευρέως σε διάφορους τομείς, όπως η ανάπτυξη νέων υλικών και η βελτιστοποίηση υπολογιστικών λειτουργιών.
Ο Hinton, που έχει βραβευτεί με πλήθος τιμητικών διακρίσεων, δήλωσε ότι η επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης θα είναι συγκρίσιμη με τη Βιομηχανική Επανάσταση, αλλά με τη διαφορά ότι, αντί για τη φυσική υπεροχή, η τεχνητή νοημοσύνη θα υπερβεί τους ανθρώπους σε διανοητική ικανότητα. Παρά τις τεράστιες δυνατότητες, προειδοποίησε για την πιθανή απειλή από συστήματα πιο έξυπνα από τον άνθρωπο.
Ο Hopfield, που ξεκίνησε ως φυσικός συμπυκνωμένης ύλης, προχώρησε σε καινοτόμες προσεγγίσεις στο πεδίο της νευροεπιστήμης, εισάγοντας φυσικές αρχές που συνέβαλαν στη μελέτη των τεχνητών νευρωνικών δικτύων. Παρά τις κριτικές που αντιμετώπισε από βιολόγους, το έργο του κατέστη καθοριστικό για την επιστημονική πρόοδο και η αναγνώριση του με το Νόμπελ αποτελεί την κορύφωση μιας μακράς και επιτυχημένης καριέρας.
Οι βραβευθέντες θα παραλάβουν το βραβείο τους σε τελετή τον Δεκέμβριο στη Στοκχόλμη, όπου θα λάβουν επίσης το χρηματικό έπαθλο των 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (περίπου 976.000 ευρώ), το οποίο θα μοιραστεί ισόποσα. Το έργο τους έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει θεμελιώδεις τομείς της τεχνολογίας, όπως η επιστήμη των υλικών και η τεχνητή νοημοσύνη, με πολλές μελλοντικές εφαρμογές.
