Η συμβουλευτική ομάδα υψηλού επιπέδου για την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ παρουσίασε την τελική της έκθεση με τίτλο “Governing AI for Humanity”, θέτοντας ένα πλαίσιο για την παγκόσμια διακυβέρνηση της τεχνολογίας. Η έκθεση δημοσιεύθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου και βασίζεται σε μήνες εκτενών παγκόσμιων διαβουλεύσεων, καθώς και σε ένα ενδιάμεσο έγγραφο που είχε παρουσιαστεί τον Δεκέμβριο του 2023. Η συμβουλευτική ομάδα αποτελείται από 39 κορυφαίους ειδικούς από 33 χώρες, που αντιπροσωπεύουν μια ευρεία γκάμα τομέων, όπως η δημόσια πολιτική, η επιστήμη, η τεχνολογία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και άλλοι.
Η έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη για επείγουσα και καθολική αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτει η τεχνητή νοημοσύνη, παρομοιάζοντας την κατάσταση με αυτήν της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, παρουσιάζει επτά βασικές προτάσεις για την αντιμετώπιση των κενών στη διακυβέρνηση της τεχνητής νοημοσύνης και καλεί όλα τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη να συνεργαστούν, ώστε να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσω της τεχνητής νοημοσύνης.
Ένα από τα κύρια σημεία που αναδεικνύει η έκθεση είναι το έλλειμμα παγκόσμιας διακυβέρνησης του AI. Σύμφωνα με την έκθεση, μόνο επτά χώρες από τα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ συμμετέχουν ενεργά σε σημαντικές διεθνείς πρωτοβουλίες διακυβέρνησης της ΤΝ. Αντίθετα, 118 χώρες δεν έχουν καμία συμμετοχή σε αυτές τις διαδικασίες, κάτι που δημιουργεί σοβαρές ανισότητες στη χρήση και ανάπτυξη της ΤΝ. Η έλλειψη ενός παγκόσμιου πλαισίου διακυβέρνησης αφήνει το πεδίο ανοιχτό για να καθορίζουν οι αγορές και λίγες πολυεθνικές εταιρείες τις κατευθύνσεις της τεχνολογίας αυτής, χωρίς τη συμμετοχή ή τη γνώμη των κοινωνιών που επηρεάζονται άμεσα.
Η έκθεση του ΟΗΕ προτείνει τη δημιουργία ενός Διεθνούς Επιστημονικού Πάνελ για την ΤΝ, το οποίο θα παρέχει αμερόληπτη και αξιόπιστη γνώση σχετικά με τις δυνατότητες, τους κινδύνους και τις τάσεις της τεχνολογίας. Αυτό το πάνελ, που θα υποστηρίζεται από μία γραμματεία του ΟΗΕ, θα διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη έχουν πρόσβαση σε κοινές και ενημερωμένες γνώσεις, ώστε να μειωθούν οι ασυμμετρίες πληροφόρησης μεταξύ των εργαστηρίων ΤΝ και του υπόλοιπου κόσμου. Κάθε χρόνο θα δημοσιεύει εκθέσεις που θα αξιολογούν τις τρέχουσες δυνατότητες και τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και έκτακτες αναφορές σε περιπτώσεις νέων απειλών.
Επιπλέον, η έκθεση καλεί τα κράτη μέλη να συμμετέχουν σε έναν νέο διάλογο πολιτικής για τη διακυβέρνηση της ΤΝ. Στόχος αυτού του διαλόγου είναι η προώθηση της ρυθμιστικής διαλειτουργικότητας και η εξεύρεση κοινών λύσεων που θα βασίζονται στα ανθρώπινα δικαιώματα και θα ανταποκρίνονται στις προκλήσεις που δημιουργεί η διασυνοριακή φύση της τεχνολογίας αυτής. Στο πλαίσιο αυτού του διαλόγου, προτείνεται η δημιουργία ενός μηχανισμού ανταλλαγής προτύπων για την ΤΝ, ο οποίος θα διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ οργανισμών, τεχνολογικών εταιρειών και της κοινωνίας των πολιτών, ώστε να διασφαλιστεί η τεχνική διαλειτουργικότητα των συστημάτων ΤΝ παγκοσμίως.
Μια ακόμα σημαντική πρόταση αφορά τη δημιουργία ενός παγκόσμιου δικτύου ανάπτυξης ικανοτήτων στον τομέα της ΤΝ. Αυτό το δίκτυο θα προσφέρει εκπαίδευση, υποδομές υπολογιστικής ισχύος και δεδομένα ΤΝ σε ερευνητές και κοινωνικούς επιχειρηματίες, με στόχο να ενισχυθούν οι δυνατότητες διακυβέρνησης της τεχνητής νοημοσύνης σε παγκόσμιο επίπεδο. Ειδική μνεία γίνεται και στη σύσταση ενός παγκόσμιου ταμείου για την ΤΝ, το οποίο θα συμβάλλει στην κάλυψη των αναγκών χωρών που δεν έχουν πρόσβαση στους απαραίτητους πόρους για την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Το ταμείο αυτό θα ενισχύσει τις τοπικές πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) του ΟΗΕ.
Η έκθεση προτείνει επίσης τη δημιουργία ενός παγκόσμιου πλαισίου δεδομένων για την ΤΝ, το οποίο θα τυποποιεί τις έννοιες και τις αρχές που σχετίζονται με τα δεδομένα εκπαίδευσης συστημάτων ΤΝ. Αυτό το πλαίσιο θα προωθεί τη διαφάνεια και τη λογοδοσία, διασφαλίζοντας ότι η χρήση των δεδομένων θα είναι σύμφωνη με τα ανθρώπινα δικαιώματα και άλλες διεθνείς δεσμεύσεις. Επίσης, θα ενισχύσει την πολιτιστική και γλωσσική ποικιλομορφία και θα προωθήσει τη δημιουργία παγκόσμιων μηχανισμών ανταλλαγής δεδομένων που θα στηρίζουν τοπικά οικοσυστήματα ΤΝ.
Τέλος, η έκθεση προτείνει τη σύσταση ενός γραφείου ΤΝ εντός της Γραμματείας του ΟΗΕ, το οποίο θα έχει ως αποστολή τον συντονισμό των προσπαθειών για τη διακυβέρνηση της ΤΝ και την υποστήριξη της εφαρμογής των προτάσεων. Αυτό το γραφείο θα λειτουργεί ως κεντρικός σύνδεσμος για την προώθηση των πρωτοβουλιών που περιγράφονται στην έκθεση και θα συνεργάζεται με άλλα διεθνή και εθνικά όργανα, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματική εφαρμογή των προτάσεων.
Ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της έκθεσης είναι η αναγνώριση ότι η ΤΝ μπορεί να εμβαθύνει τις ανισότητες αν δεν διασφαλιστεί η δίκαιη κατανομή των ωφελημάτων της τεχνολογίας. Ορισμένοι ειδικοί προειδοποιούν ότι η ταχεία ανάπτυξη της ΤΝ θα μπορούσε να συγκεντρώσει τον πλούτο και την εξουσία στα χέρια λίγων πολυεθνικών εταιρειών και κρατών, αφήνοντας πίσω μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού. Η έκθεση επισημαίνει ότι χωρίς ένα παγκόσμιο πλαίσιο διακυβέρνησης της ΤΝ, οι ανισότητες αυτές θα διευρυνθούν ακόμη περισσότερο.
Η έκθεση του HLAB-AI βασίζεται σε εκτενείς διαβουλεύσεις με περισσότερους από 2.000 συμμετέχοντες από όλες τις περιοχές του κόσμου. Η ομάδα πραγματοποίησε 18 “deep dives” σε ειδικά θέματα και ανέλυσε περισσότερες από 250 γραπτές εισηγήσεις από 150 οργανισμούς και 100 άτομα. Η έκθεση αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη για μια συνολική και παγκόσμια προσέγγιση στη διακυβέρνηση της ΤΝ, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η τεχνολογία αυτή θα χρησιμοποιηθεί προς όφελος της ανθρωπότητας και θα συμβάλει στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.
