Σύμφωνα με την Έκθεση Ανοικτού Διαδικτύου 2022-2023 που έδωσε στη δημοσιότητα η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών – Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), σημειώνεται σημαντική αύξηση της μεσαίας καθώς και της μέσης τιμής της ταχύτητας καθόδου (download) στα σταθερά δίκτυα, για το 2022, η οποία αποδίδεται στην αύξηση του αριθμού τελικών χρηστών με σταθερές ευρυζωνικές συνδέσεις δικτύων νέας γενιάς υπερυψηλών ταχυτήτων, όπως VDSL, με ταχύτητες 100/10 Mbps και 200/20 Mbps καθώς και FTTΗ με ταχύτητες καθόδου 100, 200, 300, 500 και 1000 Mbps. Oι ταχύτητες στη ροή ανόδου (upload) παρουσίασαν επίσης αυξητική τάση και το 2022.
Ειδικότερα, το 2022, η μέση (μεσαία) τιμή της ταχύτητας στη ροή καθόδου σε όλη την επικράτεια, σύμφωνα με τις σχετικές μετρήσεις, ήταν 47,94 (39,82) Mbps έναντι 35,11 (26,94) Mbps το 2021. Η μέση (μεσαία) τιμή της ταχύτητας στη ροή ανόδου ήταν 7,28 (6,28) Mbps έναντι 5,76 (4,76) Mbps το 2021. Η ετήσια αύξηση ως προς τη μέση τιμή των ταχυτήτων στην κάθοδο είναι 36,53% και στην άνοδο 26,33%. Η ετήσια αύξηση ως προς τη μεσαία τιμή των ταχυτήτων στην κάθοδο ήταν 47,8% και στην άνοδο 31,9%.
Το «δημοφιλέστερο» πακέτο, σύμφωνα με τις μετρήσεις των χρηστών για το 2022, είναι το 100 Mbps (DL) / 10 Mbps (UL), το οποίο έχει πάνω από τις μισές μετρήσεις (56%) και περίπου το 44,56% των συνδέσεων συνδρομητών που πραγματοποίησαν μετρήσεις. Ακολουθεί το πακέτο 50 Mbps (DL) / 5 Mbps (UL), με 20% των μετρήσεων και 21,41% των συνδέσεων, και το πακέτο 24 Mbps (DL) / 1 Mbps (UL), το οποίο έχει 20,04% των συνδέσεων.
Σημειώνεται πως την περίοδο από 1/5/2022 έως 30/4/2023 δεν έγιναν μετρήσεις σε κινητά δίκτυα. Η ΕΕΤΤ στοχεύει εντός του 2024 να αναπτύξει κατάλληλα συστήματα/εφαρμογές που θα έχουν τη δυνατότητα να αποτυπώσουν την απόδοση δικτύων κινητών υπηρεσιών. Επιπλέον, εξετάζεται η τροποποίηση του Κανονισμού Δεικτών Ποιότητας για τα κινητά δίκτυα (Απόφαση ΕΕΤΤ 621/011/27-09-2011), ο οποίος καθορίζει τους δείκτες και τη μεθοδολογία μέτρησης της απόδοσης των κινητών δικτύων, καθώς και το πλαίσιο διεξαγωγής μετρητικών εκστρατειών.
Για την αξιολόγηση της απόδοσης των σταθερών δικτύων σε πανελλαδικό επίπεδο κατά την περίοδο από 1/1/2022 έως 31/12/2022 χρησιμοποιήθηκαν οι μετρήσεις των εγγεγραμμένων χρηστών στην πλατφόρμα ΥΠΕΡΙΩΝ. Συνολικά καταγράφηκαν 32.407 μετρήσεις από 1.966 συνδέσεις εγγεγραμμένων χρηστών (βλ. Σχήμα 1)10. Παρατηρήθηκε μείωση της τάξεως του 32% στον αριθμό των μετρήσεων των χρηστών σε σχέση με το 2021.
Το 2022 αναφέρθηκαν από τους τέσσερις μεγάλους παρόχους (Nova, OTE/Cosmote, Vodafone, Wind) 22 εμπορικά προγράμματα στα οποία εφαρμόζονται πρακτικές διαχείρισης κίνησης. Η συχνότερα εφαρμοζόμενη πρακτική είναι ο περιορισμός ταχύτητας, ο οποίος εφαρμόζεται σε 18 προγράμματα (ποσοστό 86%), κυρίως προγράμματα κινητής με απεριόριστη κατανάλωση δεδομένων, προγράμματα δορυφορικού διαδικτύου και προγράμματα σταθερής ασύρματης πρόσβασης μέσω 4G routers. Τα προγράμματα αυτά συνδέονται με πολιτικές ορθής χρήσης και ο περιορισμός ταχύτητας εφαρμόζεται αφού ο συνδρομητής καταναλώσει συγκεκριμένο όγκο δεδομένων.
Φραγή κίνησης (εκτός της φραγής κατόπιν κατανάλωσης του όγκου δεδομένων) εφαρμόζεται σε δύο προγράμματα με πρόσθετες υπηρεσίες ασφαλούς περιήγησης στο διαδίκτυο, ενώ σε ένα πρόγραμμα δορυφορικού διαδικτύου εφαρμόζεται μια πιο σύνθετη πρακτική με συνδυασμό φραγής και προτεραιοποίησης κίνησης, όπου κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων ωρών αιχμής παρέχονται μόνο web browsing και e-mail και δεν δίνεται προτεραιότητα σε εφαρμογές που καταναλώνουν μεγάλο εύρος ζώνης (π.χ. video streaming, file downloading).
Αναφορικά με γενικότερες πρακτικές ανεξαρτήτως εμπορικών προγραμμάτων, ένας από τους τέσσερις παρόχους ανέφερε ότι πραγματοποιεί δέσμευση χωρητικότητας για την κίνηση VoIP στο δίκτυο και διαχωρισμό της κίνησης, με προτεραιοποίηση της κίνησης πραγματικού χρόνου (προτεραιοποίηση κίνησης VoIP γίνεται και από άλλους παρόχους μέσω DSCP, βλ. ενότητα «Εξειδικευμένες υπηρεσίες»). Επίσης, προτεραιοποίηση αναφέρθηκε από έναν πάροχο για την κίνηση διαχείρισης δικτύου. Τέλος, ένας πάροχος κινητής ανέφερε ότι γίνεται προσωρινή ανακατανομή του διαθέσιμου εύρους ζώνης στις κυψέλες σε συνθήκες συμφόρησης, καθώς και αναπροσαρμογή του ρυθμού μετάδοσης βίντεο σε συνθήκες προβληματικής κάλυψης δικτύου.
Σε βάθος έλεγχος πακέτων (Deep Packet Inspection, DPI) γίνεται σε υπηρεσίες για την ασφάλεια περιήγησης στο διαδίκτυο, στο πρόγραμμα δορυφορικού διαδικτύου με συνδυασμό φραγής και προτεραιοποίησης κίνησης, καθώς και για την αναπροσαρμογή του ρυθμού μετάδοσης βίντεο που προαναφέρθηκε. Ο έλεγχος γίνεται συνήθως με αναγνώριση της επικεφαλίδας των HTTP πακέτων.
Οι πρακτικές διαχείρισης κίνησης εφαρμόζονται σε μόνιμη βάση, εκτός από την προαναφερθείσα πρακτική διαχείρισης κίνησης στο δορυφορικό δίκτυο, που εφαρμόζεται σε ώρες αιχμής, και την πρακτική για ανακατανομή του εύρους ζώνης σε κυψέλες που γίνεται σε περιόδους συμφόρησης. Εκτός από τις περιπτώσεις των υπηρεσιών για την ασφάλεια περιήγησης στο διαδίκτυο, που μπορούν να απενεργοποιηθούν από το συνδρομητή, στις υπόλοιπες περιπτώσεις δεν υπάρχει δυνατότητα ελέγχου από πλευράς συνδρομητή.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που στάλθηκαν από τους παρόχους στην ΕΕΤΤ, για τα σταθερά δίκτυα κατά το 2022 υποβλήθηκαν συνολικά 121.297 παράπονα για κακή ποιότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο, εκ των οποίων τα 119.593 αφορούσαν σε ταχύτητες (98,6%). Αναφέρθηκαν επίσης 8.442 παράπονα για εξειδικευμένες υπηρεσίες, 2.632 παράπονα για εμπορικές πρακτικές και 56.245 παράπονα για περιορισμούς τερματικών συσκευών. Για τα κινητά δίκτυα υποβλήθηκαν 32.101 παράπονα ποιότητας διαδικτύου, εκ των οποίων τα 31.870 αφορούσαν σε ταχύτητες (99,3%), ενώ αναφέρθηκαν και 513 παράπονα για εξειδικευμένες υπηρεσίες. Αποζημιώσεις για θέματα ταχυτήτων στο πλαίσιο του ΕΚΑΔ δόθηκαν σε 1.061 συνδρομητές σταθερών δικτύων, και σε 276 συνδρομητές κινητών δικτύων.
Για την ίδια περίοδο υποβλήθηκαν στην ΕΕΤΤ 29 καταγγελίες συνδρομητών σχετικά με θέματα Ανοικτού Διαδικτύου, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων αφορούσε στη γενική ποιότητα υπηρεσίας και περιλάμβανε αναφορές χρηστών για χαμηλή ταχύτητα πρόσβασης στο Διαδίκτυο.
Βασικά συμπεράσματα και μελλοντικές ενέργειες
Σύμφωνα με την ΕΕΤΤ, οι κυριότερες αλλαγές αναφορικά με την κατάσταση στο Ανοικτό Διαδίκτυο την περίοδο 2022 – 2023 στην ελληνική αγορά, όπως αποτυπώθηκαν στην έκθεση, σχετίζονται με τις υπηρεσίες διαφοροποιημένης χρέωσης περιεχομένου και τις υπηρεσίες τηλεόρασης μέσω διαδικτύου.
Οι υπηρεσίες διαφοροποιημένης (και μηδενικής) χρέωσης περιεχομένου, μέσω των οποίων οι χρήστες μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε δημοφιλείς εφαρμογές (π.χ. εφαρμογές μουσικής, βίντεο, κοινωνικών δικτύων) με μικρότερη χρέωση από τη γενική χρέωση δεδομένων, αποσύρθηκαν από την ελληνική αγορά σε συνέχεια των αποφάσεων του ΔΕΕ ότι παρόμοιες υπηρεσίες συνιστούν διακριτική μεταχείριση της κίνησης, και των σχετικών εντολών της ΕΕΤΤ για διακοπή της προώθησης και διάθεσης τέτοιων εμπορικών υπηρεσιών. Στο επόμενο διάστημα, αναμένεται να ολοκληρωθεί από όλες τις εταιρείες η μετάβαση των εναπομείναντων πελατών σε νέα προγράμματα, καθώς και να διευκρινιστεί το εύρος και τυχόν εξαιρέσεις που επιτρέπουν τη μηδενική χρέωση σε ειδικές περιπτώσεις, όπως οι εφαρμογές για τον έλεγχο των ταχυτήτων σε κινητά δίκτυα και οι εφαρμογές για την τηλεκπαίδευση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Τα ζητήματα αυτά περιλαμβάνονται στη σχετική δημόσια διαβούλευση της ΕΕΤΤ που βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να διευθετηθούν με την έκδοση του αναθεωρημένου Εθνικού Κανονισμού Ανοικτού Διαδικτύου (ΕΚΑΔ).
Αναφορικά με τις υπηρεσίες τηλεόρασης μέσω διαδικτύου, διαπιστώνεται η μετάβαση των παρόχων σε μοντέλο παροχής streaming ή ΟΤΤ (Over The Top), παρόμοια με άλλες δημοφιλείς υπηρεσίες (Netflix, Youtube, Amazon Prime, κ.λπ.). Η αναβάθμιση των δικτύων καθιστά εφικτή την παροχή αυτής της υπηρεσίας χωρίς ειδικούς μηχανισμούς διαχείρισης ποιότητας, ενώ προσφέρει τη δυνατότητα στους συνδρομητές να έχουν πρόσβαση στην υπηρεσία από οποιαδήποτε συσκευή, χωρίς ειδικό αποκωδικοποιητή (Set-top box).
Ως προς την ταχύτητα πρόσβασης στο διαδίκτυο, συνεχίζεται η σημαντική αύξηση της μέσης ταχύτητας στα σταθερά δίκτυα που φαίνεται από το 2019 και μετά, και αποδίδεται στην αύξηση του αριθμού των συνδρομητών σε δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς (VDSL, FTTH). Ειδικότερα, η μέση ταχύτητα στη ροή καθόδου (download) των εγγεγραμμένων χρηστών του ΥΠΕΡΙΩΝ σε πανελλαδικό επίπεδο ανήλθε στα 47,94 Mbps, σημειώνοντας αύξηση κατά 36,53% σε σχέση με το 2021. Επιπλέον, από το 2020 και μετά παρατηρείται μείωση και στη μέση καθυστέρηση (RTT) των πακέτων δεδομένων, αντανακλώντας τη γενικότερη βελτίωση της ποιότητας.
Ως προς τις πρακτικές διαχείρισης κίνησης, ευρέως διαδεδομένη πρακτική είναι ο περιορισμός ταχύτητας, που εφαρμόζεται σε κάποια προγράμματα κινητής με απεριόριστη κατανάλωση δεδομένων, προγράμματα δορυφορικού διαδικτύου και προγράμματα σταθερής ασύρματης πρόσβασης μέσω 4G routers, αφού ο συνδρομητής καταναλώσει συγκεκριμένο όγκο δεδομένων για κάθε πρόγραμμα (όριο «ορθής χρήσης»). Αναφορικά με αυτό το ζήτημα, στο σχέδιο τροποποίησης του ΕΚΑΔ, η ΕΕΤΤ έχει προτείνει μέτρα για την καλύτερη ενημέρωση των συνδρομητών για τα όρια ορθής χρήσης, με την παροχή έγκαιρης προειδοποίησης στους χρήστες όταν υπερβαίνουν το 80% αυτών των ορίων.
Κατά το 2022 διαπιστώθηκε επίσης σημαντική αύξηση των ιστοσελίδων στις οποίες διακόπτεται η πρόσβαση από τους παρόχους κατόπιν εντολής της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ) (1.878 νέες φραγές το 2022, έναντι μόλις 176 το 2021), αλλά και για λόγους προσβολής πνευματικών δικαιωμάτων (525 διευθύνσεις ΙΡ και 146 ιστοσελίδες και ονόματα χώρου το 2022, έναντι 32 διευθύνσεων ΙΡ και 197 ιστοσελίδων και ονομάτων χώρου το 2021). Ιδιαίτερο ρόλο σε αυτό παίζει και το σύστημα επιφυλακής που έχει θεσπίσει η ΕΕΤΤ για την αυθημερόν διακοπή των παράνομων μεταδόσεων αθλητικών (κυρίως) γεγονότων.
Επιπλέον, όπως και τα προηγούμενα έτη, παρατηρείται σημαντικός αριθμός φραγών για λόγους ασφάλειας του δικτύου, κυρίως θυρών και πρωτοκόλλων που είναι ευάλωτα σε επιθέσεις, οι οποίες δεν γίνονται αντιληπτές από το μέσο χρήστη, αλλά θα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα σε χρήστες οι οποίοι θέλουν να τρέξουν τις δικές τους υπηρεσίες.
Άμεση προτεραιότητα της ΕΕΤΤ το επόμενο διάστημα είναι η έκδοση του νέου ΕΚΑΔ, λαμβάνοντας υπ’ όψη τις απόψεις των συμμετεχόντων στη δημόσια διαβούλευση που βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς και η συνέχιση των ελέγχων εφαρμογής του Κανονισμού. Επιπλέον, το επόμενο διάστημα και έως τη θέση σε ισχύ την 1η/10/2023 της Απόφασης της ΕΕΤΤ 1058/11/19-12-2022 σχετικά με τον προσδιορισμό του Σημείου Τερματισμού Δικτύου (ΣΤΔ) αναμένεται η άρση ορισμένων περιορισμών που είχαν διαπιστωθεί στην ελεύθερη επιλογή VoIP modem/router του εμπορίου από έναν πάροχο. Επίσης, η ΕΕΤΤ θα λάβει μέτρα για την καλύτερη προσυμβατική ενημέρωση των συνδρομητών για τις ταχύτητες σταθερής και κινητής τηλεφωνίας. Τέλος, μελλοντικός στόχος είναι η ανάπτυξη κατάλληλων συστημάτων/εφαρμογών για την παρακολούθηση της απόδοσης και σε κινητά δίκτυα και η επικαιροποίηση του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου.
