Μισό δευτερόλεπτο χρειάζεται για να φανεί ένα συνάισθημα. Τα αληθινά συναισθήματα δεν κρύβονται, δεν καλύπτονται, βγαίνουν ακούσια και φαίνονται στην έκφραση του προσώπου μας. Αρκεί ένα εκπαιδευμένο μάτι, παρατηρητικότητα και εύκολα γίνεσαι ντετέκτιβ συναισθημάτων έτοιμος να αποκωδικοποιήσεις τον απέναντί σου από τις εκφράσεις του προσώπου του και μόνο. Για έναν τυφλό όμως ή κάποιον με προβλήματα όρασης η αναγνώριση του θυμού, του φόβου και της χαράς μπορεί να αποτελέσει μεγάλη πρόκληση ή καλύτερα, αποτελούσε μεγάλη πρόκληση πριν την έλευση του Huawei Mate 20 Pro, με το ισχυρότατο σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που βοηθάει τους τυφλούς να «δουν» τα συναισθήματα.
Χαμογέλα μου
Οι περισσότεροι από εμάς δεν συνειδητοποιούμε την σημασία της μη λεκτικής επικοινωνίας στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Δεκάδες μύες του προσώπου ευθύνονται για πάνω από 10.000 διαφορετικές μικρο-εκφράσεις που αποτελούν με τη σειρά τους αντανακλάσεις των συναισθημάτων που βιώνουμε. Η ανάγνωση του προσώπου του άλλου, είναι σχεδόν ενστικτώδης ενώ η απόκρυψη ενός συναισθήματος είναι σχεδόν αδύνατη. Μια γκριμάτσα, μια ανεπαίσθητη κίνηση των φρυδιών, μια ελαφριά αλλαγή στις γωνίες του στόματος, μπορούν αμέσως να μαρτυρήσουν το πώς αισθάνεται κάποιος. «Μπορούμε πολύ γρήγορα, σε κλάσματα δευτερολέπτου να κάνουμε πολύπλοκους συνειρμούς χωρίς καν να το καταλάβουμε», λέει ο ψυχολόγος και πρωτοπόρος της μελέτης των συναισθημάτων και της σχέσης τους με τις εκφράσεις του προσώπου, Paul Ekman, ο οποίος αποτέλεσε και την έμπνευση για την τηλεοπτική σειρά “Lie to Me”.
Είμαστε ίδιοι
Φανταστείτε πόσο δύσκολη θα ήταν η επικοινωνία, εάν μας στερούσαν την τη όραση! Πόσα θα χάναμε εάν δεν μπορούσαμε πλέον να δούμε τις εκφράσεις στα πρόσωπα των άλλων. Οι λέξεις μπορεί να επιλέγονται προσεκτικά, η φωνή να αλλάζει για να καλύψει το συναίσθημα και χωρίς την οπτική επαφή με το πρόσωπο του άλλου είναι σχεδόν αδύνατη η ακριβής εκτίμηση του τι πραγματικά αισθάνεται. Εάν δεν μπορούμε να δούμε το άλλο άτομο στο πρόσωπο, μπορεί να παρεξηγήσουμε ή να παρερμηνεύσουμε τις αντιδράσεις και τις προθέσεις του. Η Huawei τώρα καλύπτει αυτό το κενό, για τους τυφλούς και τους ανθρώπους με προβλήματα όρασης.
Η Huawei ανέπτυξε, για το Mate 20 Pro, την εφαρμογή Facing Emotions, που μπορεί να διαβάσει τα επτά κύρια συναισθήματα: χαρά, θυμό, αποστροφή, λύπη, έκπληξη, φόβο και περιφρόνηση. Αυτά τα συναισθήματα είναι παγκόσμια και όλοι οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο από κάθε κουλτούρα τα εκφράζουν με τον ίδιο τρόπο.
Ακόμα και ο πατέρας της θεωρίας της εξέλιξης, ο Κάρολος Δαρβίνος, στο έργο του 19ου αιώνα «Η έκφραση των συναισθημάτων στον άνθρωπο και τα ζώα», κάνει την υπόθεση ότι τα συναισθήματα αναπτύχθηκαν ως αποτέλεσμα επιλογής της φύσης και γι’ αυτό προκύπτουν ανεξέλεγκτα και όλοι οι άνθρωποι εκφράζονται με παρόμοιο τρόπο, ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία ή τον πολιτισμό. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ένστικτο της επιβίωσης που οδήγησε τους ανθρώπους να αναπτύξουν καλύτερες και πιο εκλεπτυσμένες εκφράσεις για τα αρνητικά τους συναισθήματα, αφήνοντας έτσι μόνο ένα θετικό ανάμεσα στα επτά κύρια συναισθήματα και αυτό είναι η χαρά.
Ο Paul Ekman, κατά τη διάρκεια της έρευνάς του επάνω στα κύρια συναισθήματα, έδειξε σε ανθρώπους στη Χιλή, στην Αργεντινή, στις ΗΠΑ, στη Βραζιλία και στην Ιαπωνία, εικόνες από πρόσωπα που εξέφραζαν διάφορα συναισθήματα. Σε κάθε περίπτωση οι εξεταζόμενοι είδαν και ταξινόμησαν αυτές τις εικόνες με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Αυτό απέδειξε ότι τα συναισθήματα και η έκφρασή τους δεν είναι κοινωνικά ή πολιτισμικά εξαρτώμενα αλλά είναι περισσότερο αποτέλεσμα εξειδικευμένης βιολογικής σύνδεσης με τον εγκέφαλο. Για να το θέσουμε απλά, ο εγκέφαλος λαμβάνει την πληροφορία και το ερέθισμα και αντιδρά στέλνοντας τα αντίστοιχα σήματα σε συγκεκριμένους μύες. Έτσι, όταν είμαστε χαρούμενοι, οι άκρες του στόματός μας ανασηκώνονται και οι γωνίες των ματιών μας κινούνται ενώ όταν είμαστε λυπημένοι, οι άκρες του στόματος κατεβαίνουν και το εσωτερικό των φρυδιών ανεβαίνει. Όταν για παράδειγμα βλέπουμε κάποιον που δε συμπαθούμε, ο εγκέφαλός μας θα δρομολογήσει τη συγκεκριμένη εντολή που θα επικοινωνήσει με τους αντίστοιχους μύες του προσώπου.
Ο Paul Ekman ενίσχυσε τη θεωρία του προσεγγίζοντας μια απομονωμένη και πρωτόγονη φυλή, τους Faro από την Παπούα – Νέα Γουινέα. Οι ερευνητές έδειξαν στα μέλη της φυλής, εικόνες με εκφράσεις δυτικών ανθρώπων και είπαν ιστορίες σχεδιασμένες να εγείρουν συναισθήματα, στη συνέχεια, οι ιθαγενείς έπρεπε να επιλέξουν την έκφραση που αντανακλούσε το πώς οι ίδιοι ένιωσαν μετά από αυτό. Απεδείχθη ότι οι εκφράσεις του προσώπου τους ήταν σχεδόν όμοιες με των ανθρώπων του ανεπτυγμένου κόσμου. Ο Ekman ανακάλυψε επίσης ότι και οι άνθρωποι που γεννήθηκαν τυφλοί, έχουν τις ίδιες εκφράσεις με τους βλέποντες. Βασιζόμενοι στις πληροφορίες που είχαν συλλεγεί, το σύστημα κωδικοποίησης των κινήσεων του προσώπου FACS (Facial Action Coding System), μπόρεσε να προσδιορίσει με ακρίβεια το ποιοι μύες του προσώπου εμπλέκονται στην έκφραση συγκεκριμένων συναισθημάτων.
Στην πραγματικότητα οι εκφράσεις του προσώπου είναι η βασική γλώσσα που χρησιμοποιούμε, πριν ακόμα μάθουμε να μιλάμε. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να ξέρει ένας πατέρας ότι ο γιός του φοβάται εάν δεν τον κοιτάξει κατευθείαν στα μάτια; Πώς μπορεί μια κόρη να είναι σίγουρη ότι η μητέρα της αποδέχεται τις επιλογές της εάν δεν βλέπει ή εάν η μητέρα της κρύβει τα πραγματικά της συναισθήματα;
Δείτε τα συναισθήματα
«Δε βλέπω εμπόδια στη ζωή μου αλλά υπάρχει ένα πράγμα που δε μπορώ να κάνω: Να αναγνωρίζω τις εκφράσεις στα πρόσωπα των άλλων», λέει η Mirjana, 25 ετών από τη Σουηδία. Έχασε την όραση της ξαφνικά, στην ηλικία των 10 αλλά αυτό δεν της στέρησε την ανάβαση στα Ιμαλάια και στο Κιλιμάντζαρο. Θέλει να γίνει μαμά μια μέρα αλλά φοβάται ότι δε θα μπορεί να ανταπεξέλθει αφού η ίδια είναι τυφλή. Χρειάζεται τη βοήθεια και την υποστήριξη της μητέρας της και μόνο χάρη στην εφαρμογή Facing Emotions θα μπορέσει να διαβάσει την έκφραση της μητέρας της μόλις μοιραστεί μαζί της τους φόβους της.
Ο Robert, 37 ετών από την Πολωνία ανησυχεί γιατί χάνει σταδιακά την όρασή του. Θα ήθελε να ξέρει ότι ο 9 χρονών γιός του είναι έτοιμος για τις δυσκολίες που θα έρθουν. Φοβάμαι ότι κουβαλάει μεγάλο μέρος από το δικό μου φορτίο, λέει ο Robert. «Θέλω να το δω στο πρόσωπό του εάν φοβάται κι εκείνος».
Κάποιες φορές, μόνο η αγάπη φτάνει. «Θέλω να πάω τη γυναίκα μου στο μέρος που γνωριστήκαμε και να της πω ότι την αγαπώ», λέει ο Mustafa που δεν έχει δει ποτέ το πρόσωπο της γυναίκας του. «Της το έχω ξαναπεί αλλά ποτέ δε μπόρεσα να δω την έκφρασή της τη στιγμή αυτή».
Η Huawei το κάνει πραγματικότητα. Με το Mate 20 Pro και την εφαρμογή Facing Emotions, η Mirjana, ο Robert, ο Mustafa και πολλοί άλλοι τυφλοί και άνθρωποι με προβλήματα στην όρασή, μπορούν επιτέλους να «δουν» τα συναισθήματα των αγαπημένων τους.
Ο ήχος της χαράς και της λύπης
Η Huawei δείχνει ότι τα smartphones δεν είναι μόνο για λεκτική επικοινωνία. Το νέο Mate 20 Pro είναι εφοδιασμένο με ένα σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης που μαζί με την εξειδικευμένη εφαρμογή Facing Emotions, αναγνωρίζει τα συναισθήματα στις εκφράσεις του προσώπου και αποδεικνύει πώς η σύγχρονη τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στη λύση των προβλημάτων των ανθρώπων.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη, επιτρέπει σε έναν υπολογιστή ή σε κάποια άλλη συσκευή να εκτελεί καθήκοντα που απαιτούν «σκέψη». Μαθαίνει με τον δικό της τρόπο και στη συνέχεια χρησιμοποιεί τα δεδομένα και τις «εμπειρίες» που έχει συλλέξει για να αντιδρά κατάλληλα στις νέες καταστάσεις. Το Huawei Mate 20 Pro διαθέτει το πρώτο στον κόσμο chipset με Dual-NPU (διπλή μονάδα νευρωνικού επεξεργαστή) και τον ολοκαίνουριο επεξεργαστή Kirin 980 που σε συνδυασμό παρέχουν τεράστια υπολογιστική ισχύ. Αυτά μαζί με την τριπλή κάμερα της Leica με τον υπερ-ευρυγώνιο φακό, δίνουν τη δυνατότητα στο σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης της Huawei τη δυνατότητα να μεταφράσει τα επτά κύρια συναισθήματα σε επτά μοναδικούς ήχους.
Και όμως είναι επτά
Στην ταινία κινουμένων σχεδίων «Τα μυαλά που κουβαλάς», είδαμε ότι τα συναισθήματα εξουσιάζουν τη ζωή μας. Η Pixar παρουσίασε με υπέροχο τρόπο το πώς σκεπτόμαστε, κάνουμε όνειρα ή συννεφιάζουμε και πώς όλα αυτά καθοδηγούνται από τη χαρά, τη λύπη, το φόβο, την αποστροφή ή το θυμό. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν επτά κύρια συναισθήματα μαζί με την έκπληξη και την περιφρόνηση και όχι απλά τα πέντε της ταινίας.
Ο Αμερικανός ψυχίατρος Robert Plutchik θεωρεί πώς τα βασικά και κύρια συναισθήματα είναι αυτά που δεν έχουν υποδιαιρέσεις και δεν μπορούν να σπάσουν σε μικρότερα κομμάτια αφού δεν περιέχουν άλλα συναισθήματα μέσα τους. Με βάση αυτά τα κριτήρια, η εχθρότητα για παράδειγμα, δεν είναι κύριο συναίσθημα γιατί είναι συνδυασμός του θυμού και της αποστροφής. Για τον Paul Ekman από την άλλη, ένα βασικό συναίσθημα διακρίνεται από το καθολικό του σήμα (έκφραση του προσώπου) και από το ότι προκαλείται αυτόματα (υποσυνείδητα και ακούσια). Επίσης δε συναντάται μόνο στους ανθρώπους αλλά και σε άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά. Σύμφωνα με τους επιστήμονες κάποια συναισθήματα εγείρονται υποσυνείδητα. «Είναι πολύ πιθανό να γνωρίζει ο εγκέφαλος τι είναι σωστό και τι λάθος πριν το κάνεις», γράφει ο νευροεπιστήμονας Joseph LeDoux στο έργο του “The Emotional Brain”.
Παρόλο που ο Paul Ekman κατέγραψε πάνω από 10.000 διαφορετικές εκφράσεις που γίνονται από 43 μύες του προσώπου, μόνο επτά από αυτές είναι για κύρια συναισθήματα, με τον ίδιο τρόπο που έχουμε τα επτά βασικά χρώματα στο χρωματικό φάσμα. Οι χιλιάδες άλλες μικρο-εκφράσεις είναι απλά συνδυασμοί αυτών των επτά βασικών όπως για παράδειγμα η ευχάριστη έκπληξη ή ο θυμός της λύπης. Συχνά αυτοί οι συνδυασμοί προκύπτουν από την επιθυμία να καλύψουμε το πραγματικό συναίσθημα από κάποιον τρίτο ή ακόμη κι από εμάς τους ίδιους. Μπορεί επίσης να γίνεται επίτηδες. Ένα χαμόγελο που κανονικά αποτελεί εκδήλωση χαράς μπορεί να έχει άπειρες αποχρώσεις όπως να είναι μειδίαμα περιφρόνησης, να δηλώνει αμηχανία, φλερτ ή ακόμα και να είναι ένα ψεύτικο χαμόγελο.
Είναι σχεδόν σίγουρο ότι τα επτά συναισθήματα δεν είναι αρκετά αν σκεφτούμε το πόσες εκφράσεις έχουν αναγνωριστεί αλλά αυτό είναι μόνο στην επιφάνεια. Πλήρης γνώση όλων αυτών των συνδυασμών μπορεί να είναι χρήσιμη μόνο σε συγκεκριμένες καταστάσεις ή επαγγέλματα, όπως αυτό του διαπραγματευτή, του ερευνητή ή του ψυχολόγου και όχι στην καθημερινή ζωή. Στις απλές διαπροσωπικές σχέσεις, αρκεί να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα βασικά συναισθήματα. Εάν ένα τυφλό άτομο μπορεί να διαβάσει τη χαρά, το θυμό, την αποστροφή, τη λύπη, την έκπληξη, το φόβο ή την περιφρόνηση σε ένα πρόσωπο, είναι πολύ πιο εύκολο να μιλήσει στον άλλο και ο δεύτερος χάνει την εξουσία του απέναντι στον τυφλό.
Το χαμόγελο της μαρίμπα
Ένα χαμόγελο μπορεί να εκφράσει χίλιες λέξεις. Για να καταλάβει εάν κάποιος χαμογελά, ένας τυφλός άνθρωπος χρειάζεται μόνο να κάνει χρήση της εφαρμογής Facing Emotions και η τεχνολογία θα κάνει τα υπόλοιπα. Φυσικά η εφαρμογή πρέπει να συνοδεύεται και από το κατάλληλο hardware που σε αυτή την περίπτωση είναι το Huawei Mate 20 Pro.
Μόλις ενεργοποιήσετε την εφαρμογή Facing Emotions, η πίσω κάμερα σαρώνει το πρόσωπο του συνομιλητή ή των συνομιλητών του ανθρώπου που το χρησιμοποιεί. Τότε αναλαμβάνει η Τεχνητή Νοημοσύνη που έχει εκπαιδευτεί να αναγνωρίζει εκφράσεις και κινήσεις προσώπου. Αρχικά χαρτογραφεί τα στοιχεία του προσώπου, όπως μάτια, μύτη, φρύδια και στόμα και αναλύει την έκφραση. Μόλις αναγνωρίσει ένα από τα επτά κύρια συναισθήματα, η εφαρμογή βγάζει ένα συγκεκριμένο, προκαθορισμένο ηχητικό σήμα. Όταν η εφαρμογή βλέπει ένα «χαμόγελο» ο χρήστης ακούει έναν χαρούμενο, ανάλαφρο ήχο από μαρίμπα ενώ αν δει ένα λυπημένο πρόσωπο, το μεταφράζει σε έναν μελαγχολικό ήχο. Οι χρήστες μπορούν να είναι σίγουροι όταν κάποιος νιώθει αποστροφή γιατί το τηλέφωνο θα βγάλει έναν μηχανικό ήχο φυσαλίδων και ο φόβος, με τον οξύ μεταλλικό του χτύπο, δεν παρερμηνεύεται.
Ο τυφλός συνθέτης Tomasz Bilecki ανέλαβε το καθήκον να δημιουργήσει τους ήχους που θα ήταν περιεκτικοί και εύκολα διακριτοί με στόχο να φτιάξει την τέλεια ηχητική αντιστοιχία για τη χαρά, το θυμό, την αποστροφή, τη λύπη, την έκπληξη, το φόβο και την περιφρόνηση για την εφαρμογή Facing Emotions.
Έμεινε μια τελευταία «λεπτομέρεια» για τη Huawei, να κάνει τη χρήση της εφαρμογής Facing Emotions περισσότερο βολική. Ο σχεδιαστής Jan Kochański βοήθησε στη δημιουργία μιας ειδικής θήκης τηλεφώνου που φτιάχτηκε αποκλειστικά για τη χρήση της εφαρμογής Facing Emotions με το Mate 20 Pro. Η θήκη κρεμιέται στο λαιμό και αφήνει ελεύθερα τα χέρια. Αυτό το σχεδιαστικό προϊόν είναι διαθέσιμο για αγορά αλλά μια 3D εκτυπώσιμη μορφή είναι επίσης διαθέσιμη για download και μπορεί να τυπωθεί οπουδήποτε στον κόσμο.
Τα συναισθήματα είναι το νόημα της ζωής
Οι εκφράσεις είναι ένα ουσιαστικό μέρος της ζωής μας. Το να μπορούμε να αναγνωρίζουμε συναισθήματα, μας βοηθάει στις διαπροσωπικές μας επαφές και αυξάνει την ενσυναίσθηση και τη συμπάθεια. Οι εκφράσεις επιβεβαιώνουν τις λέξεις και ενισχύουν τα μηνύματα. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό για τους τυφλούς να μπορούν να δουν τα συναισθήματα των άλλων και να μη χάνουν την πραγματική τους σημασία.
«Τα συναισθήματα δεν είναι σαν τη σκωληκοειδή απόφυση, ένα όργανο που μπορούμε να αφαιρέσουμε. Τα συναισθήματα είναι ο πυρήνας της ύπαρξής μας» λέει ο Paul Ekman. «Χάρη στα συναισθήματα, η ζωή αξίζει να τη ζούμε».
