«Η ζωή όλων μας, τα τελευταία 20 χρόνια έχει αλλάξει ως αποτέλεσμα της εξέλιξης των επικοινωνιών μεταξύ των ανθρώπων. Οι αλλαγές που θα επέλθουν τις επόμενες δύο δεκαετίες, λόγω της επικοινωνίας μεταξύ μηχανών (machine-to-machine) και της τεχνητής νοημοσύνης είναι σήμερα ακόμα άγνωστες. Δεν μπορεί πραγματικά κανείς να προβλέψει τι θα συμβεί μακροπρόθεσμα, αλλά το μόνο σίγουρο είναι θα συμβάλει δραστικά σε θεμελιώδη μετασχηματισμό της κοινωνίας και του τρόπου επικοινωνίας των ανθρώπων και γενικότερα του τρόπου λειτουργίας της κοινωνίας».
Τα παραπάνω επισημαίνει στο infocom.gr ο Δρ. Ιωάννης Τόμκος με αφορμή το Broadband Access Summit Event (BASE) που πραγματοποιήθηκε πριν λίγες μέρες στην Αθήνα. Ο κ. Τόμκος εξηγεί αναλυτικά, εκτός από το ότι συζητήθηκε στο BASE, ότι έχει σχέση με το 5G, τις εφαρμογές που αναμένονται, πως δουλεύει η νέα αυτή τεχνολογία και τι πόρους χρειάζεται, που βρισκόμαστε ως Ευρώπη και ως χώρα, τι οφείλουν να κάνουν οι εταιρείες και τι οι πάροχοι καθώς και γιατί παύει πλέον ο διαχωρισμός μεταξύ εταιρειών σταθερής και κινητής τηλεφωνίας.
Ολόκληρη η συνέντευξη με τον κ. Τόμκο έχει ως εξής:
Ερ: Ποια ήταν η βασική θεματολογία της φετινής ετήσιας συνάντησης του Broadband Forum που πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας.
Ο στόχος του BASE – από τα μεγαλύτερα συνέδρια που διοργανώνονται από την βιομηχανία Τηλεπικοινωνιών που πραγματοποιήθηκε στις 23 και 24 Μαρτίου στην Αθήνα – ήταν να παρουσιάσει στους συμμετέχοντες τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις σχετικά με τις υποδομές δικτύων νέας γενιάς και των ευρυζωνικών υπηρεσιών. Μίλησαν διακεκριμένοι μηχανικοί υψηλόβαθμα στελέχη στις εταιρείες τους που γνωρίζουν από πρώτο χέρι τον τρόπο που τα επόμενα χρόνια τα δίκτυα θα μετεξελιχθούν.
Το συνέδριο ΒASE διοργανώνεται περίπου 3-4 φορές ετησίως σε διάφορα μέρη του πλανήτη από το διεθνή οργανισμό Broadband Forum (BBF – www.broadband-forum.org), ο οποίος είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που επικεντρώνεται στην προώθηση προς την αγορά, τεχνολογικών λύσεων για ευφυέστερα και ταχύτερα ευρυζωνικά δίκτυα που αποσκοπούν στην παροχή νέων προηγμένων υπηρεσιών προς όφελος των τελικών χρηστών.
Μεγάλο μέρος της δραστηριότητας του Φόρουμ αφορά τις προσπάθειες προτυποποίησης και την ανάπτυξη προτύπων (standards) που οδηγούν στην εμπορική διαθεσιμότητα διαλειτουργικών προιόντων (π.χ. το “TR-069” CPE WAN Management Protocol, έχει ξεπεράσει μέχρι τώρα τις 350 εκατομμύρια εγκαταστάσεις παγκοσμίως). Το έργο που γίνεται από τις εταιρείες και τα άτομα που συμμετέχουν στο BBF ορίζει τις βέλτιστες πρακτικές για την ανάπτυξη δικτύων και επιτρέπει τελικά την προσφορά νέων ωφέλιμων υπηρεσιών προς οικιακούς και επιχειρηματικούς πελάτες.
Στο συνέδριο BASE της Αθήνας, καλύφθηκε ένα μεγάλο εύρος θεματικών περιοχών που περιλαμβάνει τα ενσύρματα δίκτυα βασισμένα σε χάλκινα καλώδια για την τελική πρόσβαση (με χρήση τεχνολογίας G.fast) σε οπτικές ίνες (με χρήση τεχνολογίας NG-PON2) και τα ασύρματα δίκτυα 4G και WiFi καθώς και την αναμενόμενη σύγκλιση ενσύρματων και ασύρματων δικτύων πρόσβασης, με τα οπτικά δίκτυα συγκέντρωσης/κορμού προς τα μελλοντικά δίκτυα κινητής ευρυζωνικότητας 5ης γενεάς (5G), που κάνουν και χρήση τεχνολογιών που βελτιστοποιούν την διαχείριση των πόρων του δικτύου από άκρο σε άκρο (end-to-end).
Σε αυτό το πλαίσιο, μεγάλη έμφαση δόθηκε στη χρήση νέων προσεγγίσεων όπως το NFV (Network Functions Virtualization) και το SDN (Software-Defined Networking), για την παροχή καινοτόμων εφαρμογών για το σπίτι, τις επιχειρήσεις αλλά και για έξυπνες πόλεις βασιζόμενες στο Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things – IoT) και την χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligence – AI). Συνολικά έγιναν 40 τεχνικές παρουσιάσεις σε θέματα σχετικά με το αντικείμενο του συνεδρίου, από εκπροσώπους περίπου 30 διαφορετικών εταιρειών – φορέων.
Στο πλαίσιο του συνεδρίου παρουσιάστηκαν επίσης τα αποτελέσματα κάποιων έργων που τρέχουν το διάστημα αυτό από τις εταιρείες μέλη του BBF και σύντομα θα οδηγήσουν σε σχετικά πρότυπα. Ενδεικτικά αναφέρουμε: α) το έργο Broadband Access Abstraction (BAA), το οποίο στοχεύει στην υιοθέτηση λύσεων SDN για δίκτυα πρόσβασης (software-defined access networks) με χρήση ανοικτών προτύπων λογισμικού και διεπαφών (open source software & interfaces) και β) το έργο Cloud- Central Office (CloudCO), το οποίο στοχεύει στον μετασχηματισμό των παραδοσιακών CO’s και την μεταφορά διαφόρων λειτουργειών στο Cloud, με τρόπο αντίστοιχο με αυτόν που προχωρά και ο οργανισμός Open Network Foundation (ONF) με το έργο του Central Office Re-Architected as a Data Center (CORD). Βασική διαφορά μεταξύ των δύο προσεγγίσεων είναι ότι το CORD είναι έργο ανοικτού λογισμικού (open source), ενώ το CloudCO ακολουθεί την παραδοσιακή διαδικασία ανάπτυξης προτύπων που εστιάζουν σε κλειστές λύσεις (διαφορετικές ανά εταιρεία), αλλά που όμως υποστηρίζουν διαλειτουργικότητα.
Εκτός των καθαρά τεχνικών θεμάτων, οι συζητήσεις επεκτάθηκαν και στο ποιες θα είναι οι ολιστικές προσεγγίσεις στις οποίες οι πάροχοι υπηρεσιών αλλά και τα κράτη θα πρέπει να στρέψουν την προσοχή τους προκειμένου να βελτιώσουν το βιωτικό επίπεδο των χρηστών και να ωθήσουν στη δημιουργία ενός οικοσυστήματος που θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της οικονομίας και σε νέες θέσεις εργασίας μέσω επιχειρηματικών ευκαιριών που προσφέρουν οι επερχόμενες τεχνολογικές εξελίξεις.
Ερ: Επρόκειτο λοιπόν για μια σημαντική συνάντηση, ποιοι συμμετείχαν;
Περίπου 300 στελέχη – μηχανικοί από όλα τα τμήματα των εταιρειών ανάπτυξης τηλεπικοινωνιακών υποδομών, συστημάτων ευρυζωνικής μετάδοσης και παροχής υπηρεσιών. Η συμμετοχή των φορέων ήταν εντυπωσιακή αφού ξεπέρασαν τους 50 από πολλές διαφορετικές χώρες (από την Νότια Κορέα μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και από την Σρι-Λάνκα μέχρι την Φιλανδία). Οι σύνεδροι που προέρχονταν από το εξωτερικό ήταν περίπου το 60% του συνόλου, ενώ οι υπόλοιποι ήταν από Ελλάδα και Κύπρο.
Ενδεικτικά, συμμετοχή και ομιλητές στην εκδήλωση BASE είχαν: European Competitive Telecommunications Association (ECTA), Ένωση Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας – EEKT, Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδας – ΣΕΠΕ, Ericsson, Nokia, Deutsche Telekom, Britich Telecom, Vodafone, Cosmote, Wind, Intracom Telecom, Calix, Huawei, ADTRAN, Cartesian, CYTA, Intel, Metanoia, South Korea Telecom, Tibit, Verizon, Arris, Boosty, Corning, Eulambia, inCITES, Mimosa, Sckipio, Tessares και άλλοι.
Ομιλίες έκαναν κορυφαία στελέχη μεγάλων εταιρειών – φορέων όπως οι: Bernd Hesse (BASE Chairman, BBF & Senior Director, Calix), Robin Mersh (CEO, Broadband Forum-BBF), Matthias Kindler (Director, Intel), Paolo Monti (Director, Ericsson), Greg Dalle (Director, Juniper Networks), Manuel Paul (Director, Deutsche Telekom), Vanesa Diaz (Director, Corning), Vincent O’Byrne (Director, Verizon).
Κεντρική ενότητα του συνεδρίου αποτέλεσε η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, που έγινε την πρώτη ημέρα του συνεδρίου και την οποία συντόνισε ο Διευθύνων Σύμβουλος του Broadband Forum, Robin Mersh, με συμμετέχοντες κορυφαίους εκπροσώπους από φορείς και εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, όπως οι κ.κ.: Γεώργιος Στεφανόπουλος (Γενικός Διευθυντής – EEKT) Γιάννης Σύρρος (Γενικός Διευθυντής – ΣΕΠΕ) Γεώργιος Ονόπας (Διευθυντής Δικτύου Μετάδοσης και Πρόσβασης Ομίλου Cosmote) Νικόλαος Πλεύρης (Διευθυντής Δικτύου Μετάδοσης και Μεταγωγής, Vodafone Ελλάδος) Αντώνης Τζωρτζακακης (Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου της ECTA και ανώτατο στέλεχος της Wind) και Σπύρος Σακελλαρίου (Διευθυντής Νέων Τεχνολογιών, Intracom Telecom).
Σημειώνεται ότι μέλη της κυβέρνησης με ευθύνη στον τομέα των Τηλεπικοινωνιών, προσκλήθηκαν να απευθύνουν χαιρετισμό και να αφουγκραστούν τον παλμό της τεχνολογίας ακούγοντας και προτάσεις από εκπροσώπους της βιομηχανίας και βέλτιστες πρακτικές που έχουν υιοθετηθεί σε άλλες χώρες, αλλά αυτό τελικά δεν κατέστη δυνατό λόγω του βεβαρημένου προγράμματος τους και άλλων προτεραιοτήτων.
Ερ: Ποια ήταν τα βασικά συμπεράσματα του συνεδρίου;
Οι ομιλητές και οι συμμετέχοντες στο συνέδριο συμφώνησαν ότι η αγορά των τηλεπικοινωνιών βρίσκεται σε φάση σημαντικού μετασχηματισμού. Απαιτούνται μεγάλες επενδύσεις (με κάποιες εκ των οποίων να είναι προ των πυλών), προκειμένου η παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών να επεκταθεί γεωγραφικά καλύπτοντας δυνητικά μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού, ενώ ταυτόχρονα τα χαρακτηριστικά και οι επιδόσεις των δικτύων θα πρέπει να βελτιωθούν σε τεράστιο βαθμό έτσι ώστε να καλύψουν τις απαιτήσεις των χρηστών υποστηρίζοντας εντελώς νέες υπηρεσίες που μέχρι το πρόσφατο παρελθόν ήταν στην σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας (π.χ. αυτο-οδηγούμενα οχήματα, drones, κτλ.).
Ο αριθμός των «χρηστών» θα γιγαντωθεί αφού πλέον δεν θα περιορίζεται από τον αριθμό των ανθρώπων, δεδομένου ότι καθένας μας θα συνδέει στο διαδίκτυο πληθώρα άλλων συσκευών/μηχανών (πέρα από ένα smartphone ή laptop/tablet) που θα επικοινωνούν με τον ιδιοκτήτη τους αλλά και αυτόνομα μεταξύ τους προκειμένου να παρέχουν νέες καινοτόμες υπηρεσίες, δημιουργώντας έτσι το Internet of Everything – IΟΕ.
Όλοι οι σύνεδροι έδειξαν ότι αδημονούν για την έλευση των δικτύων 5ης γενεάς, έχοντας τεράστιες απαιτήσεις από αυτά, χωρίς όμως να γνωρίζουν ακριβώς τους τρόπους εκείνους που η τεχνολογία θα μπορέσει να υλοποιήσει σύντομα αυτά τα νέα δίκτυα. Πάντως, η επιδίωξη όλων είναι να δουν την «ολοκλήρωση» (integration/unification) όλων των νέων τεχνολογιών κάτω από μια πλατφόρμα που θα τις ενοποιεί προσφέροντας ουσιαστικά την βασική υποδομή των δικτύων που θα ονομάζουμε «5G».
Πάντως, πρέπει να τονιστεί και το γεγονός ότι αρκετοί επιχειρηματίες και στελέχη που διευθύνουν ή εργάζονται σε αυτές τις επιχειρήσεις – κολοσσούς, αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να καθυστερήσουν την είσοδο στην αγορά όλων αυτών των τεχνολογιών που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο. Είναι αρκετά τα παραδείγματα ανωτάτων στελεχών εταιρειών ανάπτυξης τέτοιων δικτύων (π.χ. ο Johan Wiberg, CTO της Vodafone) που θεωρούν ότι οι απαιτήσεις και οι στόχοι για τις επιδόσεις που έχουν τεθεί, δεν είναι ρεαλιστικοί και το χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης των δικτύων θα εξελιχθεί τελικά με πολύ πιο αργούς ρυθμούς από ότι ήταν αρχικά επιθυμητό και αναμενόμενο. Αυτές οι μεμονωμένες αρχικά απόψεις εκφράζονται πλέον και από άλλους φορείς, όπως το 5GIA (5G Ιnfrastructure Αssociation) της ΕΕ.
Ερ: Ποια είναι δηλαδή τα δύσκολα σημεία, τα εμπόδια;
Εμπόδια στον δρόμο προς αυτή την δραστική μετεξέλιξη των δικτύων μπορούν να αποτελέσουν μεταξύ άλλων:
- Η ανάπτυξη προϊόντων σε χρόνο που η αγορά δεν θα είναι έτοιμη να τα απορροφήσει, με τρόπο που να ικανοποιεί τους στόχους για τις επιδόσεις τους. Εάν όσοι πρέπει να επενδύσουν σε αυτά τα νέα δίκτυα δεν δουν ξεκάθαρους τρόπους με τους οποίους θα έχουν μετά από κάποια χρόνια κερδοφορία από την αξιοποίηση των υποδομών και τη δημιουργία νέων εσόδων, δεν θα προχωρήσουν άμεσα στην υλοποίηση τους.
- Ανάπτυξη τους αλλά χωρίς την επίτευξη, σε εύλογο χρόνο, των απαιτούμενων προδιαγραφών αναφορικά με το κόστος κατασκευής/υλοποίησης τους, την κατανάλωση ενέργειας, αλλά και την θερμότητα και ακτινοβολία που θα εκπέμπουν στο περιβάλλον, κτλ. Όλες οι μεγάλες εταιρείες του χώρου των τηλεπικοινωνιών ανταγωνίζονται στην κούρσα για την υλοποίηση των σχετικών τεχνικών λύσεων, ενώ επικουρούνται από τις κυβερνήσεις των κρατών στις οποίες εδρεύουν. Για παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», επενδύει δεκάδες δισεκατομμύρια σε έρευνα για την ανάπτυξη τέτοιων τεχνολογικών λύσεων. Στο πλαίσιο του προγράμματος «EU 5G PPP», η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και τα κράτη – μέλη της έχουν συμπράξει με τον ιδιωτικό τομέα και συγχρηματοδοτούν έρευνα στα αντίστοιχα πεδία. Αυτές οι συνεργατικές προσπάθειες βέβαια, λειτουργούν παράλληλα με αποκλειστικά ιδιωτικές επενδύσεις, από εταιρείες παγκόσμιους κολοσσούς όπως η Samsung, η Apple, η Intel, κτλ.
- Ρυθμιστικές αποφάσεις αναφορικά με την χρήση του φάσματος, την αδειοδότηση για εγκατάσταση των υποδομών και τα όρια που θα τεθούν για τα επίπεδα ακτινοβολίας. Σίγουρα κανένας δεν θα ήθελε να δει αυτές τις νέες τεχνολογίες να αλλοιώνουν την ορθή λειτουργεία της αγοράς ή ακόμη χειρότερα να επιδρούν αρνητικά στο περιβάλλον και στους ανθρώπους που τις χρησιμοποιούν. Άλλο παράδειγμα είναι η ενδεχόμενη καθυστέρηση στην έκκριση προσφοράς νέων υπηρεσιών που θα βασιστούν στις νέες τεχνολογίες (για παράδειγμα αναφέρουμε τα αυτόνομα αυτο-οδηγούμενα οχήματα), κ.α.
Για να επιταχυνθούν οι εξελίξεις θα πρέπει να υπάρξει πιο στενή συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα αλλά και μεταξύ των εταιρειών (όπως συμβαίνει στο πλαίσιο του BBF και άλλων οργανώσεων). Για να διευρυνθούν οι πηγές των εσόδων προς τους επενδυτές αλλά και για να ικανοποιηθούν οι στόχοι των κρατών για ευημερία των πολιτών και μεγέθυνση της οικονομίας, ως αποτέλεσμα αυτών των επενδύσεων, θα πρέπει να βρεθούν νέες αγορές – εφαρμογές της τεχνολογίας 5G (όπως τα λεγόμενα vertical market). Για τον λόγο αυτό, συμμετοχή στην σχετική προσπάθεια θα πρέπει να έχουν και οι μεγάλοι παίχτες αυτών των άλλων αγορών (π.χ. μεγάλες παραδοσιακές βιομηχανίες, εταιρείες ρομποτικής, εταιρείες των κλάδων Υγείας, Μεταφορών, κτλ.).
Παρόλες τις ανησυχίες για επιβράδυνση των εξελίξεων, γίνονται σταθερά βήματα προς την υλοποίηση των τεχνολογικών λύσεων. Για παράδειγμα από το τέλος του 2017 υπάρχει πλέον διαθέσιμη η πρώτη συμφωνία τυποποίησης πάνω στην οποία θα εργαστούν όλες οι εταιρείες (αναφερόμαστε στο 5G New Radio standard). Οι εταιρείες έχουν πλέον ξεκαθαρίσει τους αρχικούς στόχους για το φάσμα συχνοτήτων που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί στην περιοχή από τα 600MHz μέχρι και τα 60 GHz, αλλά και τα βασικά χαρακτηριστικά των σημάτων που θα μεταδίδονται μεταφέροντας τις πληροφορίες. Με αυτό τον ρυθμό ίσως στην αρχή της επόμενης 10ετίας να έχουμε πραγματικά δίκτυα 5G που να ικανοποιούν τα αρχικά οράματα που ξεκίνησαν να συζητιούνται ήδη πριν από 5-6 χρόνια.
Ερ: Κινητά ή σταθερά ευρυζωνικά δίκτυα. Με τις νέες τεχνολογίες έχει πλέον σημασία;
Τα δίκτυα 5G υπόσχονται να παρέχουν ουσιαστικά ταχύτητες παρόμοιες με τις οπτικές ίνες στα σταθερά δίκτυα. Ωστόσο, για να επιτευχθούν αυτές οι ταχύτητες σε χρήστες που κινούνται, θα πρέπει πρώτα να εγκατασταθούν πολλοί περισσότεροι σταθμοί βάσης και να διασυνδεθούν μεταξύ τους με δίκτυα οπτικών ινών.
Ο τελικός στόχος των δικτύων 5G είναι να εξυπηρετούν χρήστες κινητών συσκευών, αλλά τα δίκτυα 5G θα βασίζονται εξίσου στη σύγκλιση των δικτύων ασύρματης πρόσβασης και των καλωδιακών δικτύων front-haul και backhaul με χρήση οπτικών ινών.
Η σημερινή γενιά κινητών δικτύων βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε μακροκυψέλες για τη διαχείριση όλων των συνδέσεων εντός μιας συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής. Όλο και περισσότερο όμως, οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύων αναπτύσσουν μικρότερα κελιά – κυψέλες χαμηλότερης σχετικά ισχύος σε περιοχές που καλύπτονται ήδη από μακροκυψέλες για να βοηθήσουν στην αύξηση της χωρητικότητας σε τοποθεσίες με μεγάλη ζήτηση από τους χρήστες. Αυτός ο συνδυασμός μακρο και μίκρο κυψελών είναι γνωστός ως ετερογενές δίκτυο (HetNet). Είναι ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των δικτύων LTE-Advanced και θα είναι σίγουρα τυποποιημένο αναπόσπαστο τμήμα στο 5G.
Από τα μακροκύτταρα και τα μικρά κελιά έως τα κέντρα δεδομένων που παρέχουν εφαρμογές και υπηρεσίες, είναι απαραίτητο οι οπτικές ίνες να συνδέουν μεταξύ τους όλες τις ασύρματες πτυχές του δικτύου. Διαφορετικά, το 5G δεν θα μπορέσει ποτέ να φθάσει στην υλοποίηση των στόχων του. Η οπτική ίνα όσο πιο κοντά στον τελικό χρήστη είναι, αποτελεί την καλύτερη προσέγγιση για την κατασκευή ενός εξαιρετικά γρήγορου δικτύου 5G. Περισσότερες οπτικές ίνες θα επιτρέπουν μεγαλύτερο αριθμό κυψελών και τελικά μεγαλύτερο εύρος ζώνης, το οποίο θα είναι απαραίτητο για τις μελλοντικές εφαρμογές.
Στο παρελθόν υπήρχαν εταιρείες σταθερής και κινητής τηλεφωνίας. Στην εποχή του 5G, δεν θα υπάρχει τέτοια διαφοροποίηση. Οι πάροχοι θα πρέπει να επενδύσουν με ισόρροπο τρόπο τόσο στις ασύρματες όσο και στις ενσύρματες τεχνολογίες (και φυσικά σε άλλες υποδομές ΤΠΕ) για να υποστηρίξουν τις μελλοντικές υπηρεσίες 5G.
Ερ: Ποια είναι τα βασικά στοιχεία του 5G που το διαφοροποιούν από τις προηγούμενες γενιές κινητής τηλεφωνίας.
Η συζήτηση για το τι ακριβώς θα ονομαστεί 5G, έχει ξεκινήσει από το 2012, στο πλαίσιο συζητήσεων σε συνέδρια και σε επίσημες συναντήσεις εταιρειών που συμμετέχουν στον οργανισμό ITU-R (ITU’s Radiocommunication Sector). Η αρχική προσπάθεια είχε πάρει το όνομα «IMT for 2020 and beyond» και στην ουσία έθετε τις βάσεις για το τι θα είναι το 5G.
Ακόμα και σήμερα όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο να ορίσουμε τι ακριβώς είναι το 5G, ποια είναι τα δομικά του στοιχεία και τι δυνατότητες θα δώσει τελικά στις εταιρείες για την υποστήριξη νέων υπηρεσιών. Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο που επικοινωνούμε και θα μετασχηματίσει ολόκληρη την αγορά ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών) και την κοινωνία μας.
Στην προσπάθεια να γίνει κάποιος συγκεκριμένος ορισμός έχουν ακολουθηθεί διαφορετικές προσεγγίσεις: Η πρώτη (και πιο εύκολα κατανοητή ίσως) προσπαθεί να ορίσει το 5G αναφορικά με τις μετρήσιμες επιδόσεις που μπορεί να επιτύχει (π.χ. ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων, χρόνος απόκρισης, κτλ.), ενώ η δεύτερη προσπαθεί να ορίσει το 5G αναφορικά με τις βασικές τεχνολογίες που ενδεχομένως θα χρησιμοποιήσει (π.χ. νέες συχνότητες mm-waves πάνω από τις «παραδοσιακές» που χρησιμοποιούνται έως τώρα κάτω από τα 6GHz, μεγάλο αριθμό κεραιών σε συστήματα πολλαπλών κεραιών και πομπών – δεκτών ΜΙΜΟ, νέες τεχνικές διαμόρφωσης, πολυπλεξίας και επεξεργασίας των μεταδιδόμενων σημάτων, κτλ.).
Εστιάζοντας αρχικά στην πρώτη προσέγγιση (ορισμός βάση των επιδόσεων), τότε σύμφωνα με το “5G Infrastructure Association” της EE: τα δίκτυα 5G θα πρέπει να εξυπηρετούν πολύ περισσότερο αριθμό τερματικών συσκευών (x1,000) που θα βρίσκονται πιο πυκνά τοποθετημένες μεταξύ τους (≥ 1M ανά Κm2), να παρέχουν τουλάχιστον δύο τάξεις μεγέθους (x100) αύξηση στο ρυθμό μετάδοσης δεδομένων με ελάχιστο εγγυημένο τα >50Mb/s που μπορεί όμως να ξεπεράσει στιγμιαία τα 10Gb/s, βελτίωση στην συνολική χωρητικότητα (έχει τεθεί στόχος για 10 Tb/s/km2), μείωση στη καθυστέρηση απόκρισης (latency) κατά 80% μειώνοντας τον στόχο σε ≤ 1 ms για επικοινωνία μεταξύ ταχύτατα (≥ 500km/h) κινούμενων οχημάτων, αυξημένη κινητικότητα χρηστών, ακρίβεια εντοπισμού της θέσεως τους (≤ 1m), και σημαντική αύξηση της αξιοπιστίας αλλά και της διαθεσιμότητας, ενώ θα πρέπει να είναι πολύ πιο αποδοτικά αναφορικά με την κατανάλωση ισχύος (είναι επιθυμητή η μείωση κατα 10 φορές), τον χρόνο για δημιουργία νέων συνδέσεων και την αλλαγή των χαρακτηριστικών υπαρχόντων.
Εστιάζοντας στην συνέχεια την δεύτερη προσέγγιση για τον ορισμό των δικτύων 5G (βάσει των τεχνολογιών που θα πρέπει να αξιοποιηθούν και θα ενοποιηθούν). Παρόλο που πολλές τεχνολογίες θα υποστηρίξουν το 5G, είναι πλέον κοινώς αποδεκτό ότι υπάρχουν ορισμένες τεχνολογίες που πραγματικά ξεχωρίζουν και διαφοροποιούν τα δίκτυα 5G από τις προηγούμενες γενεές. Εάν αναφερθούμε στις πλέον βασικές, τότε θα μπορούσαμε να επιλέξουμε τα ακόλουθα:
- Χρήση νέων συχνοτήτων: Θα χρησιμοποιηθούν νέες φέρουσες συχνότητες προς διαμόρφωση από τα δεδομένα, στις οποίες θα υπάρχει πολύ μεγαλύτερο φάσμα διαθέσιμο συνολικά και ανα ραδιο-κανάλι. Μιλάμε πλέον για επέκταση στη χρήση των συχνοτήτων πέραν της περιοχής κάτω από τα 6GHz (αξιοποιώντας όλο το φάσμα από 600MHz έως 60GHz) και συγκεκριμένα εστιάζοντας για πρώτη φορά στην περιοχή των «millimeter waves» (χιλιοστομετρικών κυμάτων – ονομάζονται έτσι γιατί το μήκος κύματος τους, ευθέως αντίστροφο της συχνότητας τους, είναι περίπου 1 με 10mm), που καλύπτουν συχνότητες στην περιοχή από 20 έως 300GHz) για ασύρματη ευρυζωνικη πρόσβαση. Μέχρι τώρα τέτοιες συχνότητες χρησιμοποιούνταν παραδοσιακά μόνο σε συστήματα δορυφορικών τηλεπικοινωνιακών ζεύξεων και αμυντικών συστημάτων ραντάρ. Πιο πρόσφατα, ξεκίνησε η χρήση τους και σε υψίρυθμες ασύρματες ζεύξεις σημείου – προς – σημείο μεταξύ δύο σταθερών κεραιοσυστημάτων. Η χρήση όμως τέτοιων συχνοτήτων, στις οποίες το διαθέσιμο εύρος ζώνης είναι πολύ μεγαλύτερο από τις συχνότητες που χρησιμοποιούνταν έως τώρα στα κυψελωτά συστήματα προηγούμενων γενεών, δεν είχε γίνει για ανάπτυξη ασύρματων δικτύων πρόσβασης. Αυτό θα γίνει για πρώτη φορά με τα δίκτυα 5G. Αξίζει να σημειωθεί, όπως ίσως γίνεται ίσως προφανές, ότι εταιρείες που οδηγούσαν τις εξελίξεις σε δορυφορικές επικοινωνίες (όπως για παράδειγμα η Γαλλική Thales, με την οποία συνεργάζομαι στενά) θα έχουν μια νέα αγορά να ανοίγεται μπροστά τους βάση της τεχνογνωσίας τους.
- Χρήση δικτύων οπτικών ινών για την διασύνδεση των σταθμών βάσης και των κεραιών που θα είναι τοποθετημένες πολύ πιο πυκνά: Οι μεγαλύτερες συχνότητες, παρόλη την αύξηση του ρυθμού μετάδοσης που μπορούν να υποστηρίξουν, έχουν ένα βασικό πρόβλημα: μπορούν να μεταδοθούν μόνο σε μικρότερες αποστάσεις αφού το σήμα κατά την μετάδοση του μέσα στην ατμόσφαιρα εξασθενεί πιο γρήγορα (σε αντίθεση με το διάστημα όπου η μετάδοση γίνεται στο κενό). Επίσης η εξασθένιση αυξάνει δραματικά (αναλόγως της συχνότητας) εάν υπάρχουν εμπόδια (π.χ. κτίρια, αλλά και βροχή/χιόνι/ομίχλη) ενδιαμέσως μεταξύ των πομποδεκτών μετάδοσης/λήψης. Οι πολύ υψηλές συχνότητες (π.χ. πάνω από τα 50GHz) έχουν σημαντικότατο πρόβλημα να χρησιμοποιηθούν εκτός κτιρίων και εν απουσία ελεγχόμενων συνθηκών, ενώ οι συχνότητες στην περιοχή 25-30GHz δίνουν την καλύτερη απόδοση αναλογιζόμενοι το διαθέσιμο εύρος ζώνης που μπορούν να υποστηρίξουν και την απόσταση μετάδοσης που μπορούν να επιτύχουν. Έτσι λοιπόν είναι πεποίθηση μου ότι τα πρώτα πραγματικά δίκτυα 5G θα λειτουργούν σε αυτές τις συχνότητες, αλλά προκειμένου να μην αντιμετωπίζουν πρόβλημα με την κάλυψη θα τοποθετηθούν πολλά αντίστοιχα κεραιοσυστήματα με πολύ μεγαλύτερη πυκνότητα εγκατάστασης από ότι τα υπάρχοντα κυψελωτά δίκτυα με τους σταθμούς βάσης παλαιότερης γενεάς. Η αρχιτεκτονική αυτή αναφέρετε στην βιβλιογραφία ως «small-cells». Ίσως η απαίτηση για περισσότερες κεραίες να «ξενίζει» σε κάποιους που θα ανησυχούν ενδεχομένως για θέματα ακτινοβολίας αλλά τονίζεται ότι ένα πιο πυκνό δίκτυο κεραιών θα χρησιμοποιεί χαμηλότερη ισχύ εκπομπής, υποστηριζόμενο από ένα πυκνό δίκτυο οπτικών ινών που δεν ακτινοβολεί και δεν επηρεάζει το περιβάλλον.
- Πολλαπλά κεραιοσυστήματα με πληθώρα κεραιών ανά σταθμό βάσης που υποστηρίζουν συστήματα MIMO (Multiple Ιnput Μultiple Οutput) πολλαπλών εισόδων-εξόδων: Τέτοια συστήματα ΜΙΜΟ, κάνοντας χρήση μεγάλου αριθμού κεραιών και εξελιγμένων τεχνικών επεξεργασίας του μεταδιδόμενου σήματος, επιτρέπουν στο δίκτυο να μεταδίδει και να λαμβάνει περισσότερα από ένα σήματα ταυτόχρονα ανά κανάλι μετάδοσης (ασύρματο ή ενσύρματο) με την προϋπόθεση ότι μπορούν να υποστηριχθούν από το κανάλι πολλές διαφορετικές οδεύσεις του σήματος. Τέτοια συστήματα/τεχνικές μπορούν να πολλαπλασιάσουν την χωρητικότητα του δικτύου αρκετές φορές (π.χ. 10 με 100), χωρίς να απαιτούν την χρήση μεγαλύτερου φάσματος. Για να το επιτύχουν αυτό απαιτούν την χρήση πολλαπλών κεραιών και πομποδεκτών για την αξιοποίηση των πολλαπλών οδεύσεων των σημάτων κατά την μετάδοση τους. Η πρώτη γενεά συστημάτων MIMO χρησιμοποιούσε λίγες μόνο κεραίες (π.χ. 2-4). Όμως πλέον μπορούμε να μιλάμε για την διαφαινόμενη εγκατάσταση συστημάτων «Massive MIMO», που θα χρησιμοποιούν δεκάδες ή και εκατοντάδες κεραίες. Η χρήση περισσότερων κεραιών με την μία δίπλα στην άλλη, απαιτεί μικρότερο μέγεθος κεραιών (δεδομένου ότι όλες αυτές θα πρέπει να τοποθετηθούν σε μια συσκευή που να έχει το μέγεθος ενός συνηθισμένου τηλεφώνου) κάτι που βέβαια γίνεται όταν χρησιμοποιούνται μεγαλύτερες συχνότητες (mm-waves).
- Beamforming & beam-steering: Στα δίκτυα 5ης γενεάς τα εκπεμπόμενα σήματα από τις κεραίες θα μπορούν να κατανέμονται χωρικά με διαφορετικούς τρόπους, κατευθύνσεις και σχήματα, για τους λοβούς κάθε κεραίας, αλλάζοντας με δυναμικό τρόπο καθώς η θέση και οι απαιτήσεις των χρηστών αλλά και τα χαρακτηριστικά του καναλιού μετάδοσης θα μεταβάλλονται, προκειμένου να βελτιστοποιηθούν οι επιδόσεις του δικτύου. Η χρήση πολλαπλών κεραιών και συστημάτων, επιτρέπει την τροφοδότηση τους από τα προς μετάδοση σήματα με τέτοιο τρόπο ώστε η χωρική κατανομή του «λοβού» εκπομπής της ακτινοβολίας από την κεραία να μπορεί να μεταβάλλεται π.χ. ακολουθώντας την θέση του χρήστη (ή και προβλέποντας την μελλοντική του θέση) και κατευθύνοντας την ακτινοβολία μόνο στην κεραία λήψης και όχι σε ευρύτερη περιοχή διαχέοντας χωρικά την ισχύ του σήματος. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να γίνει πολύ πιο αποδοτική διαχείριση των πόρων του δικτύου (όπως για παράδειγμα το διαθέσιμο φάσμα). Η υλοποίηση τέτοιων τεχνικών και η αξιοποίηση τους για την βέλτιστη λειτουργία του δικτύου θα απαιτήσει ανάπτυξη νέων αλγορίθμων και αξιοποίηση τεχνικών «τεχνητής νοημοσύνης».
- Software-defined operation & network virtualization: Τέλος θα απαιτηθεί η ενορχήστρωση της λειτουργίας του δικτύου με τον τεράστιο αριθμό χρηστών, υπηρεσιών, κεραιοσυστημάτων και πομποδεκτών να πραγματοποιείται από ένα «νοήμων» σύστημα διαχείρισης και ελέγχου του δικτύου, αξιοποιώντας τεχνολογίες όπως «network functions virtualization (NFV)» και «software defined networking (SDN)».
Ερ: Ποιες είναι οι νέες υπηρεσίες που μπορεί να υποστηρίξει το 5G. Με πιο τρόπο η επικοινωνία των μηχανών και η Τεχνητή Νοημοσύνη θα διαφοροποιήσουν την καθημερινότητα για τον καθένα μας και τον τρόπο που εργάζονται οι επιχειρήσεις και ποιες είναι οι επιχειρηματικές ευκαιρίες;
Όπως αναφέραμε, ένα κρίσιμο σημείο για την ενθάρρυνση των, αναγκαίων, πρώιμων επενδύσεων στο 5G, είναι να εντοπιστούν μελλοντικές εφαρμογές που θα αποφέρουν νέες ροές εσόδων, ελκυστικές για εταιρείες και επενδυτές.
Το φάσμα για τέτοιες νέες εφαρμογές είναι πραγματικά τεράστιο, δεδομένου ότι το όραμα για το 5G έχει ως τελικό στόχο δίκτυα και υπηρεσίες με δυνατότητες για εξαιρετικά υψηλές ταχύτητες, αδιάλειπτης χρήσης, παντού και οποτεδήποτε.
Οι εφαρμογές που τελικά θα προσφερθούν και θα έχουν αποδοχή των χρηστών στην παρούσα φάση δεν μπορούν να περιγραφούν με ακρίβεια, αλλά σε γενικές γραμμές είναι δεδομένο ότι το 5G θα υποστηρίξει νέες εφαρμογές και υπηρεσίες για την ψυχαγωγία των χρηστών (π.χ. video υπέρ-υψηλής ευκρίνειας, εικονικής/επαυξημένης πραγματικότητας μέσω κινητών συσκευών, κλπ.) και την υλοποίηση του ΙοΤ με ενιαίες υποδομές και παροχή υπηρεσιών κρίσιμης σημασίας με χαμηλή καθυστέρηση και υψηλή αξιοπιστία (low latency, high reliability).
Με το 5G η κινητή ευρυζωνικότητα δεν θα προσφέρεται μόνο για υπηρεσίες μέσω παραδοσιακών φορητών συσκευών που χρησιμοποιούμε σήμερα (π.χ. smartphones, φορητοί υπολογιστές κ.λπ.), αλλά θα συνδέει μεγάλο αριθμό αντικειμένων (IoΤ).
Με τη χρήση τεχνολογιών 5G θα προγραμματίζονται και θα διαχειρίζονται υποδομές μηχανών που θα βρίσκονται σε επικοινωνία μεταξύ τους (machine-to-machine communications) και που ενδέχεται να απαιτούν εξαιρετικά αξιόπιστη και χαμηλής καθυστέρησης συνδέσεις (Ultra-Reliable Low-Latency Communication). Με το 5G, η χρήση πόρων γίνεται δυναμική, επιτυγχάνεται η πραγματική σύγκλιση σταθερών και κινητών δικτύων και αλλάζουν τα μοντέλα του επιχειρείν για τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους (δικτύου και υπηρεσιών).
Θα είναι πλέον δυνατή η ασύρματη κάλυψη σε περιοχές με μεγάλη πυκνότητα χρηστών, ευρυζωνική πρόσβαση σε τεράστιο πλήθος χρηστών/συσκευών που βρίσκεται π.χ. σε στάδιο ή σε εμπορικό κέντρο και την ίδια στιγμή θα δίνεται και η δυνατότητα παροχής στοχευμένων υπηρεσιών σε μεμονωμένα άτομα στο σπίτι ή στα γραφεία, ευρυζωνική πρόσβαση σε οχήματα για ταχείες μετακινήσεις, με παροχή πόρων του δικτύου αποκλειστικά για αυτούς.
Επιπρόσθετα, θα δημιουργηθούν νέες υπηρεσίες υποστήριξης των αποκαλούμενων «κάθετων» αγορών (vertical markets), για εφαρμογές έξυπνων κατοικιών, πόλεων, βιομηχανικό αυτοματισμό στα εργοστάσια του μέλλοντος (factories of the future), ασφάλεια κρίσιμων υποδομών με παρακολούθηση της σωστής λειτουργίας και έλεγχο π.χ. δικτύων ύδρευσης και ενέργειας, αυτοματοποιημένες μεταφορές προϊόντων με αυτοοδηγούμενα οχήματα, νέες υπηρεσίες παροχής εξ’ αποστάσεως υπηρεσιών υγείας (μέχρι και απομακρυσμένα χειρουργεία), καθώς και υποστήριξη άλλων κλάδων της οικονομίας όπως η γεωργία, ο τουρισμός, ο πολιτισμός, κ.λ.π.
Η ζωή όλων μας, τα τελευταία 20 χρόνια έχει αλλάξει ως αποτέλεσμα της εξέλιξης των επικοινωνιών μεταξύ των ανθρώπων. Οι αλλαγές που θα επέλθουν τις επόμενες δύο δεκαετίες, λόγω της επικοινωνίας μεταξύ μηχανών (machine-to-machine) και της τεχνητής νοημοσύνης είναι σήμερα ακόμα άγνωστες. Δεν μπορεί πραγματικά κανείς να προβλέψει τι θα συμβεί μακροπρόθεσμα, αλλά το μόνο σίγουρο είναι θα συμβάλει δραστικά σε θεμελιώδη μετασχηματισμό της κοινωνίας μας και του τρόπου επικοινωνίας των ανθρώπων και γενικότερα του τρόπου λειτουργίας της κοινωνίας. Ακόμη και σε βραχύ χρονικό ορίζοντα θα χρειαστεί να προσαρμοστούμε στις ταχέως αναπτυσσόμενες νέες συνθήκες της αγοράς και να προσπαθήσουμε να χρησιμοποιήσουμε τις νέες δυνατότητες για την επίτευξη των ατομικών και επιχειρηματικών στόχων.
Ερ: Υπάρχει η αίσθηση ότι η Ευρώπη καθυστερεί έναντι των ανεπτυγμένων κρατών των άλλων Ηπείρων στα δίκτυα νέας γενιάς. Είναι έτσι κατά την άποψή σας; Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να κάνει η Πολιτεία στην κατεύθυνση προς το 5G. Ποιο χρονοδιάγραμμα χρειάζεται να ακολουθήσει;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως βέβαια και οι άλλες μεγάλες παγκόσμιες οικονομικές υπερδυνάμεις (Η.Π.Α., Ιαπωνία, Κίνα, κ.α.) αναγνώρισε ήδη από το 2012 ότι οι επενδύσεις στην ανάπτυξη τεχνολογιών, δικτύων και υπηρεσιών 5ης γενεάς είναι θεμελιώδους σημασίας για την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη της οικονομίας την επόμενη δεκαετία.
Ως αποτέλεσμα σχετικών διαβουλεύσεων, ελήφθησαν νωρίς σημαντικές αποφάσεις για επενδύσεις δεκάδων δισεκατομμυρίων (στην Ευρώπη και εκατοντάδων συνολικά παγκοσμίως) σε έρευνα αναφορικά με τα αντικείμενα του 5G. Δημόσια κεφάλαια προερχόμενα από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους, συνδυάστηκαν με ιδιωτικά κεφάλαια από εταιρείες του χώρου ΤΠΕ και εδραιώθηκε έτσι μια σύμπραξη Ιδιωτικού – Δημόσιου Τομέα με την επωνυμία «5G Infrastructure Public Private Partnership» (5G PPP – https://5g-ppp.eu/) που απασχολεί δεκάδες χιλιάδες επιστήμονες και μηχανικούς σε σχετικά ερευνητικά έργα. Είναι αξιοσημείωτο ότι ελληνικές εταιρείες, Πανεπιστήμια και Ερευνητικά κέντρα έχουν σημαντικό ρόλο σε πολύ μεγάλο αριθμό αυτών των έργων.
Είναι πραγματικά μια μεγάλη ευκαιρία για την χώρα μας να βγει μπροστά σε κάποια σχετικά θεματικά πεδία έρευνας και να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την ανάπτυξη εταιρειών που θα δραστηριοποιηθούν μελλοντικά στον χώρο του 5G με έντονο εμπορικό προσανατολισμό. Εάν μερικές μόνο από αυτές τις προσπάθειες, επιτύχουν, τότε θα υπάρξουν προοπτικές για μεγάλες θετικές επιπτώσεις στην οικονομία, την αγορά εργασίας και την ανταγωνιστικότητα της χώρας.
Εκτός από επενδύσεις σε έρευνα και καινοτομία, η Ευρώπη έχει καταστρώσει ένα σχέδιο για την συνολική υποστήριξη της μετάβασης προς την νέα εποχή 5G, το οποίο ονομάζεται «5G for Europe Action Plan» και το οποίο έχει θέσει ως βασικούς του στόχους: α) την εναρμόνιση των εθνικών σχεδίων των κρατών-μελών προς την κατεύθυνση πιλοτικών επιδείξεων του 5G αρχικά και την εν συνεχεία εμπορική του χρήση τα επόμενα χρόνια με κορύφωση το 2025, β) την συμφωνία για την πανευρωπαϊκή διαθεσιμότητα του απαιτούμενου φάσματος πριν το 2019, γ) τροποποιήσεις στις νομοθεσίες που θα επιτρέπουν την απρόσκοπτη και γρήγορη εγκατάσταση των απαιτούμενων υποδομών (αρχικά σε πόλεις και μεγάλους οδικούς άξονες), αλλά και την ενθάρρυνση επενδύσεων από ιδιώτες προσφέροντας ευνοϊκούς όρους και συγχρηματοδότηση από κοινοτικούς πόρους και άλλα κεφάλαια (π.χ. venture capital).
Η Ευρωπαϊκή χώρα που υλοποιεί πιο σύντομα από κάθε άλλη τις υποδείξεις του 5G for Europe action plan είναι η Ιταλία, ενώ οι υπόλοιπες (μεταξύ των οποίων και η χώρα μας) ακολουθούν με εντελώς διαφορετικό βηματισμό η μία από την άλλη, κάνοντας φανερό ότι χρειάζονται πιο έντονες και συντονισμένες προσπάθειες στο μέλλον. Η χώρα μας, μόλις την προηγούμενη εβδομάδα ανακοίνωσε κάποια αρχικά σχέδια προκειμένου να επίδειξη συμμόρφωση με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά φαίνεται ότι πλέον βρισκόμαστε και εμείς στο σωστό δρόμο.
Η κυβέρνηση πρέπει να βοηθήσει τον ιδιωτικό τομέα να αναπτύξει δίκτυα 5G με γρήγορο και οικονομικά βιώσιμο τρόπο. Είναι αναγκαία η άμεση εκπόνηση Εθνικού Σχεδίου Δράσης 5G με βάση τους στόχους και το χρονοδιάγραμμα του σχετικού Σχεδίου Δράσης 5G για την Ευρώπη το οποίο αναπτύχθηκε ήδη από το 2016.
Στην αντιμετώπιση των πρακτικών και οικονομικών προκλήσεων που σχετίζονται με την ανάπτυξη των κινητών δικτύων επόμενης γενιάς 5G θα βοηθήσει η πιλοτική εφαρμογή του σε έναν αριθμό περιοχών με διαφορετικά χαρακτηριστικά (αστικές και μη, αγροτικές) και σενάρια ανάπτυξης.
Σε μια πόλη μπορούν π.χ. να εφαρμοστούν υπηρεσίες «έξυπνης πόλης» και IoT, όπως αυτές που αφορούν την παρακολούθηση της κυκλοφορίας, υπηρεσίες υγείας, δημόσιας ασφάλειας και στις αγροτικές υπηρεσίες σε τομείς όπως η γεωργία, η υγεία και η περίθαλψη.
Ερ: Ποια είναι να βήματα που πρέπει να κάνουν οι πάροχοι;
Οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύων θα πρέπει να επενδύσουν σε πρώιμο στάδιο στην αξιολόγηση των διαθέσιμων τεχνολογιών, προκειμένου να κατανοήσουν ποια θα εξυπηρετήσει καλύτερα τα συμφέροντα των υφιστάμενων και μελλοντικών πελατών τους και θα δημιουργήσει περισσότερες και νέες ροές εσόδων για αυτούς.
Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να αναπτύξουν (σε συνεργασία μεταξύ τους ή / και σε συνεργασία με την κυβέρνηση) πιλοτικά δίκτυα 5G που χρησιμοποιούν διαφορετικές τεχνολογίες, αλλά επίσης στοχεύουν σε διαφορετικούς τομείς εφαρμογών (από αυτούς που αναφέρθηκαν προηγουμένως).
Θα πρέπει επίσης να ενισχύσουν τις σχέσεις τους με τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή στις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα των τεχνολογιών ευρυζωνικών δικτύων.
Τέλος, θα πρέπει να επενδύσουν στην εκπαίδευση των υπαλλήλων τους ώστε να ανταποκριθούν στις τελευταίες τεχνολογίες και υπηρεσίες. Οι εταιρείες και οι υπάλληλοί τους πρέπει να είναι σε θέση να καινοτομούν συνεχώς και να μπορούν να αξιοποιούν τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών για την παραγωγή εσόδων και βελτίωση της εμπειρίας των πελατών τους.
Βιογραφικό
Ο Δρ. Ιωάννης Τόμκος ειδικεύεται στο αντικείμενο των τεχνολογιών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΤΠΕ) και πιο συγκεκριμένα στα Ευρυζωνικά Τηλεπικοινωνιακά Δίκτυα. Εργάζεται στο Athens Information Technology (ΑΙΤ) ενώ είναι συνεργαζόμενος Καθηγητής με το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα (Tucson, ΗΠΑ), το Πανεπιστήμιο της Κύπρου (Λευκωσία, Κύπρος) και το Πολυτεχνείο Carlos-III (Μαδρίτη, Ισπανία). Στο παρελθόν διατέλεσε επισκέπτης καθηγητής στο πανεπιστήμιο Carnegie–Mellon (Pittsburgh, ΗΠΑ), στο Πανεπιστήμιο της Καταλονίας (Βαρκελώνη, Ισπανία) και διευθυντής έρευνας στην εταιρεία Corning (Somerset, ΗΠΑ). Ολοκλήρωσε την διδακτορική του διατριβή (Ph.D.) και τις μεταπτυχιακές του σπουδές (M.Sc.) στο τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και τις προπτυχιακές του σπουδές (B.Sc.) στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
Μεταξύ άλλων έχει διατελέσει πρόεδρος κορυφαίων διεθνών επιτροπών, ενώ έχει εκτενέστατο δημοσιευμένο επιστημονικό έργο έχοντας συγγράψει συνολικά περισσότερες από 600 ερευνητικές εργασίες, αριθμός που τον κατατάσσει στις κορυφαίες θέσεις μεταξύ των ελλήνων επιστημόνων, όλων των ηλικιών, με τις περισσότερες δημοσιεύσεις.
Έχει βραβευτεί στο συνέδριο Inforcom World 2017 για την 10ετή του προσπάθεια να εισαχθούν τεχνολογίες οπτικών ινών στα δίκτυα πρόσβασης στην Ελλάδα, αλλά και για τις πρωτοποριακές του ερευνητικές συνεισφορές στο αντικείμενο αυτό σε διεθνές επίπεδο.
