Η νέα ενωσιακή νομοθεσία θα υποστηρίζει τα δικαιώματά των 507 και πλέον εκ. καταναλωτών σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η νέα οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών, που άρχισε να ισχύει από τις 15/5/2014, ενισχύει τα δικαιώματα των καταναλωτών οπουδήποτε και οποτεδήποτε κάνουν αγορές στην ΕΕ – είτε στο διαδίκτυο είτε σε κατάστημα. Οι επιχειρήσεις θα ωφεληθούν και αυτές από τους νέους κανόνες, οι οποίοι εξασφαλίζουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού, καθώς οι έμποροι θα μπορούν να πωλούν με μικρότερο κόστος τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους εκτός συνόρων. Χάρη στους νέους κανόνες, για παράδειγμα, οι καταναλωτές θα έχουν σε όλη την ΕΕ δικαίωμα να αλλάξουν γνώμη ή να υπαναχωρήσουν από μια αγορά που έκαναν στο διαδίκτυο ή εκτός καταστήματος (συναλλαγές κατ’ οίκον) – μέσα σε 14 ημέρες, αντί για 7 ημέρες που είχαν προηγουμένως. Επιπλέον, οι νέοι κανόνες απαγορεύουν τις πρόσθετες επιβαρύνσεις για χρήση πιστωτικής κάρτας και τηλεφωνικής γραμμής εξυπηρέτησης, καθώς και τα προσυμπληρωμένα τετραγωνίδια διαφόρων ιστοσελίδων για χρέωση πρόσθετων πληρωμών (π.χ. κατά την αγορά αεροπορικών εισιτηρίων στο διαδίκτυο). Για να εξασφαλίσει την ενιαία εφαρμογή αυτών των νέων κανόνων σε ολόκληρη την ΕΕ, έτσι ώστε οι καταναλωτές να επωφελούνται από αυτούς σε οποιοδήποτε κράτος μέλος και αν βρίσκονται, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει επίσης ένα έγγραφο καθοδήγησης για τις εθνικές αρχές, το οποίο περιλαμβάνει ένα προαιρετικό έντυπο βασικών πληροφοριών που πρέπει να παρέχονται σχετικά με τα ψηφιακά προϊόντα.
«Η Ευρώπη θέτει τέρμα στην αισχροκέρδεια εις βάρος των καταναλωτών στο διαδίκτυο. Κάθε Ευρωπαίος καταναλωτής θα μπορεί να διεκδικεί τα δικαιώματά του με βάση τη σχετική οδηγία της ΕΕ: Τέρμα στα προσυμπληρωμένα τετραγωνίδια όταν αγοράζετε αεροπορικά εισιτήρια, τέρμα στις πρόσθετες επιβαρύνσεις για τη χρήση πιστωτικής κάρτας στο διαδίκτυο και τέρμα στις εμπορικές πρακτικές που δεν σας επιτρέπουν να επιστρέψετε ένα προϊόν που αγοράσατε στο διαδίκτυο», δήλωσε η αντιπρόεδρος της Επιτροπής και επίτροπος Δικαιοσύνης Βίβιαν Ρέντινγκ. «Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών είναι η καλύτερη είδηση για την ενιαία αγορά της ΕΕ. Η ενίσχυση της θέσης των καταναλωτών, μέσω της ενίσχυσης της εμπιστοσύνης τους, είναι το φθηνότερο κίνητρο που μπορεί να δημιουργήσει η Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ελέγχει στο εξής αυστηρά αν τα κράτη μέλη τηρούν τα συμφωνηθέντα εφαρμόζοντας ορθά τους κανόνες και εξασφαλίζοντας στους καταναλωτές τα δικαιώματά τους».
Η νέα οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών εναρμονίζει τους εθνικούς κανόνες για τους καταναλωτές σε πολλούς σημαντικούς τομείς, όπως η πληροφόρηση την οποία πρέπει να έχουν προτού προβούν στην αγορά προϊόντων ή υπηρεσιών, καθώς και το δικαίωμά τους να ακυρώνουν αγορές που πραγματοποιούν μέσω διαδικτύου. Μεγαλύτερη εναρμόνιση σημαίνει ότι οι καταναλωτές θα μπορούν πλέον να είναι σίγουροι ότι έχουν τα ίδια δικαιώματα οπουδήποτε και αν κάνουν αγορές εντός της ΕΕ. Σημαίνει επίσης απλούστερους και πιο προβλέψιμους κανόνες για τους εμπόρους, οι οποίοι τώρα θα έχουν περισσότερα κίνητρα για να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους εκτός συνόρων.
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες της ΕΕ (βλ. ενημερωτικό δελτίο για τους νέους κανόνες), οι Ευρωπαίοι καταναλωτές μπορούν πλέον να επωφελούνται από τα εξής (βλ. Παράρτημα για περισσότερες πληροφορίες):
- μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμές
- τέλος στις αδικαιολόγητες πρόσθετες επιβαρύνσεις για χρήση πιστωτικής κάρτας ή τηλεφωνικής γραμμής εξυπηρέτησης
- απαγόρευση των προσυμπληρωμένων τετραγωνιδίων στο διαδίκτυο, όπως π.χ. κατά την αγορά αεροπορικών εισιτηρίων
- παράταση της προθεσμίας για αλλαγή γνώμης, από 7 σε 14 ημέρες σε όλες τις χώρες της ΕΕ
- ενίσχυση του δικαιώματος επιστροφής χρημάτων, εντός 14 ημερών από την ημερομηνία ακύρωσης μιας αγοράς
- απαγόρευση των παγίδων στο διαδίκτυο, όπως προσφορών στις οποίες κάτι διαφημίζεται ως δωρεάν ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι (π.χ. ωροσκόπια ή συνταγές μαγειρικής)
- καλύτερη προστασία αναφορικά με το ψηφιακό περιεχόμενο, ιδίως τις πληροφορίες σχετικά με το λογισμικό και το υλισμικό με τα οποία λειτουργούν τα προϊόντα.
Ιστορικό
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε υποβάλει πρόταση νέων κανόνων για τους καταναλωτές τον Οκτώβριο του 2008 (IP/08/1474). Η τελική συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την οδηγία σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών επιτεύχθηκε μετά από παρέμβαση της επιτρόπου Δικαιοσύνης Βίβιαν Ρέντινγκ τον Ιούνιο του 2011, και εγκρίθηκε επίσημα στις 10 Οκτωβρίου 2011 (MEMO/11/675). Οι κυβερνήσεις είχαν προθεσμία δύο ετών – μέχρι τις 13 Δεκεμβρίου 2013 – για να μεταφέρουν τους κανόνες σε εθνικό επίπεδο, και εν συνεχεία να τους θέσουν σε ισχύ το αργότερο μέχρι τις 13 Ιουνίου 2014.
Τον Μάρτιο του 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε εκστρατεία για τα δικαιώματα των καταναλωτών, ενημερώνοντας τους πολίτες για τα δικαιώματά τους βάσει της νομοθεσίας της ΕΕ και για τους τρόπους ενημέρωσής τους σε περίπτωση αποριών ή προβλημάτων (MEMO/14/191). Η εκστρατεία απευθύνεται ειδικότερα στους καταναλωτές 8 χωρών: Της Βουλγαρίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Κύπρου, της Λετονίας, της Πολωνίας και της Πορτογαλίας.
Παράρτημα: Οι 10 κυριότερες αλλαγές σύμφωνα με τους νέους κανόνες της ΕΕ για τους καταναλωτές
- Η πρόταση καταργεί τις κρυφές επιβαρύνσεις και έξοδα στο διαδίκτυο
Οι καταναλωτές θα προστατεύονται από «παγίδες πληρωμών» στο διαδίκτυο. Σε τέτοιες παγίδες πέφτουν οι καταναλωτές όταν, για παράδειγμα, ορισμένοι προσπαθούν να τους εξαπατήσουν υποχρεώνοντάς τους να πληρώσουν για «δωρεάν» υπηρεσίες, όπως τα ωροσκόπια ή οι συνταγές μαγειρικής. Στο εξής, οι καταναλωτές πρέπει να δηλώνουν ρητά πως κατάλαβαν ότι πρέπει να πληρώσουν.
- Μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμές
Οι έμποροι πρέπει να αναφέρουν το συνολικό κόστος του προϊόντος ή της υπηρεσίας, καθώς και κάθε άλλη πρόσθετη δαπάνη. Όσοι κάνουν αγορές μέσω διαδικτύου δεν θα υποχρεούνται να πληρώνουν επιβαρύνσεις ή άλλες δαπάνες, εάν δεν έχουν ενημερωθεί πλήρως προτού κάνουν τη σχετική παραγγελία.
- Απαγόρευση προσυμπληρωμένων τετραγωνιδίων στους ιστότοπους
Όταν κάνετε αγορές στο διαδίκτυο –όπως όταν αγοράζετε ένα αεροπορικό εισιτήριο – πολλές φορές σας προτείνονται πρόσθετες επιλογές, όπως ασφάλεια ταξιδίου ή η ενοικίαση αυτοκινήτου. Αυτές οι πρόσθετες υπηρεσίες προτείνονται συνήθως με τη μορφή των λεγόμενων «προσυμπληρωμένων τετραγωνιδίων». Επί του παρόντος, οι καταναλωτές αναγκάζονται συχνά να αφαιρούν την επιλογή από τα τετραγωνίδια αυτά όταν δεν επιθυμούν τις επιπλέον αυτές υπηρεσίες. Με τη νέα οδηγία, τα προσυμπληρωμένα τετραγωνίδια απαγορεύονται σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
- Προθεσμία 14 ημερών για να αλλάξετε γνώμη σχετικά με μια αγορά
Η προθεσμία εντός της οποίας ένας καταναλωτής μπορεί να υπαναχωρήσει από σύμβαση πώλησης παρατείνεται σε 14 ημερολογιακές ημέρες (έναντι της νόμιμης προθεσμίας των επτά ημερών που προβλέπει ΛΛΛΛΛΛΛΛΛΛΛΛΛΛΛΛλ η νομοθεσία της ΕΕ). Αυτό σημαίνει ότι ένας καταναλωτής μπορεί να επιστρέψει το προϊόν, εάν για οποιονδήποτε λόγο αλλάξει γνώμη.
- Αυξημένη προστασία σε περίπτωση ελλιπούς πληροφόρησης: Αν ο πωλητής δεν έχει ενημερώσει με σαφήνεια τον πελάτη σχετικά με το δικαίωμα υπαναχώρησης, τότε η προθεσμία επιστροφής αυξάνεται σε ένα έτος.
- Οι καταναλωτές προστατεύονται επίσης και έχουν δικαίωμα υπαναχώρησης για προσυνεννοημένες επισκέψεις, δηλαδή όταν ο πωλητής έχει επικοινωνήσει εκ των προτέρων με τον καταναλωτή και τον έχει πιέσει να τον δεχθεί στο σπίτι του. Επίσης, δεν χρειάζεται πλέον να γίνεται διάκριση μεταξύ προσυνεννοημένων και μη προσυνεννοημένων επισκέψεων. Με τον τρόπο αυτό, θα αποφεύγεται η καταστρατήγηση των κανόνων.
- Το δικαίωμα υπαναχώρησης επεκτείνεται και στις διαδικτυακές δημοπρασίες, όπως το eBay –, αν και τα προϊόντα που αγοράζονται σ’ αυτές θα μπορούν να επιστρέφονται μόνον αν έχουν αγοραστεί από επαγγελματία πωλητή.
- Η περίοδος υπαναχώρησης θα αρχίζει από τη στιγμή που ο καταναλωτής παραλαμβάνει το προϊόν, και όχι από τη στιγμή που συνάπτεται η σύμβαση, όπως συμβαίνει σήμερα. Οι κανόνες αυτοί θα ισχύουν για τις πωλήσεις μέσω διαδικτύου, τις τηλεφωνικές και ταχυδρομικές παραγγελίες και τις πωλήσεις που γίνονται εκτός καταστήματος, π.χ. στο σπίτι του καταναλωτή, στον δρόμο, σε επιδείξεις Tupperware ή κατά τη διάρκεια εκδρομής που έχει οργανώσει ο έμπορος.
- Ενίσχυση του δικαιώματος επιστροφής χρημάτων
Ο έμπορος οφείλει να επιστρέφει στον καταναλωτή το τίμημα του προϊόντος εντός 14 ημερών από την υπαναχώρηση. Στο ποσό της επιστροφής θα περιλαμβάνεται και το κόστος παράδοσης. Γενικά, ο έμπορος θα αναλαμβάνει τον κίνδυνο οποιασδήποτε ζημίας κατά τη μεταφορά του προϊόντος, μέχρις ότου αυτό περιέλθει στην κατοχή του αγοραστή.
- Θέσπιση τυποποιημένου ευρωπαϊκού εντύπου σχετικά με την υπαναχώρηση
Οι καταναλωτές θα προμηθεύονται ένα τυποποιημένο έντυπο για την υπαναχώρηση, το οποίο θα μπορούν (χωρίς να είναι υποχρεωμένοι) να χρησιμοποιήσουν σε περίπτωση που θελήσουν να υπαναχωρήσουν από σύμβαση την οποία έχουν συνάψει εξ αποστάσεως ή κατόπιν επίσκεψης του πωλητή στο σπίτι. Το έντυπο αυτό θα διευκολύνει και θα επιταχύνει τη διαδικασία υπαναχώρησης από συμβάσεις που έχουν συναφθεί σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ.
- Κατάργηση πρόσθετων επιβαρύνσεων για χρήση πιστωτικών καρτών και τηλεφωνικών γραμμών εξυπηρέτησης
Οι έμποροι δεν θα μπορούν πλέον να επιβαρύνουν τους καταναλωτές που πληρώνουν με πιστωτική κάρτα (ή άλλο μέσο πληρωμής) με ποσό μεγαλύτερο από αυτό που καταβάλλουν οι ίδιοι για να παρέχουν αυτό το μέσο πληρωμής. Οι έμποροι που χρησιμοποιούν τηλεφωνικές γραμμές εξυπηρέτησης, οι οποίες επιτρέπουν στον καταναλωτή να επικοινωνεί μαζί τους για τη σύμβαση, δεν θα μπορούν πλέον να χρεώνουν τις κλήσεις αυτές περισσότερο από τη βασική τιμή τηλεφωνικής κλήσης.
- Σαφέστερες πληροφορίες για το ποιος πληρώνει τα έξοδα επιστροφής του προϊόντος
Εάν ο έμπορος επιθυμεί να αναλάβει ο καταναλωτής -ο οποίος έχει στο μεταξύ αλλάξει γνώμη- το κόστος επιστροφής του προϊόντος, οφείλει να τον ενημερώσει σχετικά εκ των προτέρων και με σαφήνεια. Διαφορετικά, θα πρέπει να πληρώσει ο ίδιος ο έμπορος τα έξοδα επιστροφής. Ο έμπορος πρέπει, πριν από την πραγματοποίηση της αγοράς, να δίνει τουλάχιστον μια εκτίμηση του μέγιστου κόστους επιστροφής προϊόντων μεγάλων διαστάσεων που αγοράζονται μέσω διαδικτύου ή δι’ αλληλογραφίας, όπως π.χ. καναπέδες, ώστε να μπορεί ο καταναλωτής, πλήρως ενημερωμένος, να επιλέξει από πού θα αγοράσει.
- Ισχυρότερη προστασία των καταναλωτών σε σχέση με τα ψηφιακά προϊόντα
Οι πληροφορίες σχετικά με το ψηφιακό περιεχόμενο θα πρέπει επίσης να είναι σαφέστερες και να περιέχουν στοιχεία σχετικά με τη συμβατότητα του περιεχομένου με το υλικό και το λογισμικό, καθώς και σχετικά με την εφαρμογή όλων των τεχνικών μέτρων προστασίας, όπως ο περιορισμός του δικαιώματος των καταναλωτών να παράγουν αντίγραφα του περιεχομένου.
Οι καταναλωτές θα έχουν το δικαίωμα να υπαναχωρούν από αγορές ψηφιακού περιεχομένου, όπως η τηλεφόρτωση μουσικής ή βίντεο, αλλά μόνο μέχρι τη στιγμή της πραγματικής έναρξης της διαδικασίας τηλεφόρτωσης.
- Κοινοί κανόνες που διευκολύνουν τις επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται σε όλη την Ευρώπη
Οι κανόνες αυτοί περιλαμβάνουν:
- Ένα ενιαίο σύνολο βασικών κανόνων για τις εξ αποστάσεως συμβάσεις (αγορές μέσω τηλεφώνου, ταχυδρομείου ή διαδικτύου) και τις συμβάσεις εκτός καταστήματος (πωλήσεις εκτός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης, π.χ. στον δρόμο ή στο σπίτι) στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίοι εξασφαλίζουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού και μειώνουν το κόστος συναλλαγής για τους διασυνοριακούς εμπόρους, κυρίως για τις αγορές μέσω διαδικτύου.
- Τυποποιημένα έντυπα που θα διευκολύνουν τις επιχειρήσεις: Οι επιχειρήσεις θα διαθέτουν τυποποιημένα έντυπα όσον αφορά την υποχρέωση ενημέρωσης για το δικαίωμα υπαναχώρησης.
Ειδικοί κανόνες για τις μικρές επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες, όπως οι υδραυλικοί. Δεν θα ισχύει δικαίωμα υπαναχώρησης σε ό,τι αφορά τις επείγουσες επισκευές και εργασίες συντήρησης. Επίσης, τα κράτη μέλη θα μπορούν να αποφασίσουν να απαλλάσσουν από ορισμένες υποχρεώσεις πληροφόρησης τους επαγγελματίες που οι καταναλωτές καλούν στο σπίτι τους για εργασίες επισκευής και συντήρησης αξίας μικρότερης από 200 ευρώ.
