Παρά τις ταχύτατες αλλαγές που συντελούνται στον τομέα της υιοθέτησης των Τεχνολογιών Πληροφορικής στις Επιχειρήσεις και στο Δημόσιο, οι ομοιότητες σταματούν εδώ. Ο τρόπος που η Δημόσια διοίκηση προσπαθεί να ενσωματώσει τις ΤΠΕ στην οργάνωσή της είναι αποσπασματικός με αποτέλεσμα οι διαδικασίες να έχουν αρκετά κενά και ασάφειες, ενώ βασίζονται σε απαρχαιωμένα και μη αντικειμενικά κριτήρια. Ο Μανόλης Γιαμπουράς, επισημαίνει την έλλειψη επιστημονικών κριτηρίων σε όλο το θεσμικό πλαίσιο υιοθέτησης των ΤΠΕ και παραθέτει τις θέσεις του e-TEE.
I.C. Εν μέσω βαθιάς ύφεσης οι λεγόμενες “πράσινες” τεχνολογίες ICT, έχουν χάσει την αρχική τους αίγλη. Συμμερίζεστε αυτή την αίσθηση;
Σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης, η ανάδειξη θεμάτων που σχετίζονται με το Περιβάλλον, μπορεί να φαντάζει για ορισμένους περιττή «πολυτέλεια». Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι η ποιότητα της ζωής μας δεν εξαρτάται μόνο από την οικονομική μας κατάσταση αλλά και από το περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Εμείς ως e-TEE, προσπαθούμε να διατηρήσουμε στην επικαιρότητα τις «πράσινες» τεχνολογίες ΤΠΕ, δεν τις αντιμετωπίσαμε ποτέ ως μόδα αλλά ως αναγκαιότητα. Η αξιοποίηση των ΤΠΕ σε θέματα περιβάλλοντος αφορά άμεσα στην οικονομία και στην εξοικονόμηση ενέργειας, μπορεί επίσης να αποτελέσει και πεδίο εφαρμογών και καινοτομίας που συνδέονται άμεσα με την πολιτική της ανάπτυξης της χώρας.
I.C. Τους τελευταίους μήνες βλέπουμε σωρεία προκηρύξεων έργων ICT, εκ μέρους φορέων της πολιτείας. Θεωρείτε ότι μπορούν από μόνα τους να αποτελέσουν εφαλτήριο ανάπτυξης;
Οι προκηρύξεις έργων ICT, αποτελούν καταρχήν ευχάριστο γεγονός, γιατί θα τονώσουν την αγορά Πληροφορικής, η οποία διέρχεται και αυτή μια μεγάλη κρίση. Επίσης θα δοθούν ευκαιρίες απασχόλησης σε συναδέλφους επιστήμονες και μηχανικούς ΤΠΕ, ανακόπτοντας τη φυγή προς το εξωτερικό η οποία κοστίζει πολλαπλά στη χώρα (brain drainage). Αρκεί βεβαίως οι προκηρύξεις να οδηγήσουν σε συμβάσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα, ξεπερνώντας την μακρά παράδοση των διαγωνισμών έργων ΤΠΕ με μέσες διάρκειες 1- 2 χρόνια.
Δυστυχώς, δε νομίζω ότι τα περισσότερα έργα ΤΠΕ στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές ανάγκες των φορέων και εντάσσονται σε μια ευρύτερη στρατηγική. Επίσης αμφιβάλλω για την ποιότητα του σχεδιασμού των έργων και τη δυνατότητα αρκετών από τους φορείς να παρακολουθήσουν την υλοποίηση τους και πολύ περισσότερο να τα λειτουργήσουν. Προφανώς εφόσον οι προκηρύξεις καταλήξουν σε λειτουργικά έργα, το όφελος για τη χώρα και τον κλάδο θα είναι τεράστιο, για να συμβεί αυτό όμως πρέπει να αλλάξουν πολλά.
I.C. Κατά την άποψή σας, οι προδιαγραφές έργων του Δημοσίου, είναι πλέον εναρμονισμένες με τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις (πχ.cloud και mobility);
Έχει γίνει μια προσπάθεια με γενικά πρότυπα τεύχη προκηρύξεων που αποτύπωσαν σε ένα βαθμό, την περίοδο που διαμορφώθηκαν, τις τεχνολογικές εξελίξεις. Η διαδικασία αυτή όμως πρέπει είναι διαρκής. Το e-TEE μπορεί να συμβάλλει σε συνεργασία με την αγορά, στη διαμόρφωση πρότυπων τευχών προκήρυξης, ανά κατηγορία έργων ΤΠΕ, τα οποία θα επικαιροποιούνται με βάση τις τεχνολογικές εξελίξεις. Μια τέτοια βάση πρότυπων τευχών, θα ήταν πολύ χρήσιμη και θα επιτάχυνε τους χρόνους διαμόρφωσης τευχών προκήρυξης.
Επίσης στην πλειοψηφία των προκηρύξεων έργων ΤΠΕ, θα πρέπει τα κριτήρια αξιολόγησης να αναφέρονται περισσότερο σε λειτουργικές παρά τεχνικές προδιαγραφές.
I.C. Είχατε διατυπώσει ενστάσεις κατά καιρούς για τον τρόπο κατάρτισης μελετών και προκηρύξεων έργων ICT. Έχει αλλάξει κάτι το τελευταίο διάστημα;
Τα έργα ΤΠΕ, βαπτίζονται προμήθειες ή υπηρεσίες. Είναι προφανές ότι το σύνολο των έργων που υλοποιούνται στον Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα, είναι σύνθετα τεχνικά έργα, που συνδυάζουν λογισμικό, υλικό και συστήματα Επικοινωνιών. Είναι παράδοξο ότι η Ελληνική Πολιτεία κρίνει τη σκοπιμότητα και το κόστος ενός τέτοιου έργου χωρίς κανόνες μέσα από μια περιγραφή 1-3 σελίδων, χωρίς να συνοδεύεται από την υπογραφή και την ευθύνη ενός επιστήμονα ΤΠΕ. Τα αποτελέσματα αυτής της προσέγγισης τα βιώνουμε καθημερινά: τεράστιες καθυστερήσεις στην προκήρυξη έργων, συχνές τροποποιήσεις του αντικειμένου και του κόστους των έργων, τεράστιες διαφορές στην κοστολόγηση για ίδιου τύπου έργου, έργα που τελικά έχουν ελλείψεις ή δεν είναι λειτουργικά.
Μπορεί κάποιος να απαντήσει τι σημαίνει η «μελέτη ωρίμανσης» για τη διαστασιολόγηση και τη διαμόρφωση των τευχών προκήρυξης των έργων, όταν αυτά ήδη έχουν επιλεγεί με συγκεκριμένο προϋπολογισμό;
Το e-TEE έχει ξεκάθαρη άποψη για τη βελτίωση του συστήματος παραγωγής έργων ΤΠΕ. Έχει ζητήσει την ενεργοποίηση της κατηγορίας μελετών 28 «Πληροφοριακών Συστημάτων και Δικτύων» του ν. 3316/2005. και έχει καταθέσει με την έγκριση του ΤΕΕ τα προβλεπόμενα σχέδια προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων. Σύμφωνα με την πρόταση του e-TEE ορίζεται πλαίσιο στα παραδοτέα των μελετών, υιοθετείται μια διεθνής μεθοδολογία κοστολόγησης των έργων και καθορίζονται οι ελάχιστες προδιαγραφές επιστημονικού δυναμικού και εμπειρίας στις εταιρείες που αναλαμβάνουν σχετικές μελέτες.
Θα ήθελα να προσθέσω ότι το πλαίσιο διεξαγωγής των διαγωνισμών, πρέπει να απλουστευτεί περαιτέρω και δραστικά π.χ. τα δικαιολογητικά θα πρέπει να ανοίγονται μόνο για τους μειοδότες, οι χρόνοι των σταδίων των διαγωνισμών να είναι αυστηρά καθορισμένοι, οι διαγωνισμοί να είναι οι περισσότεροι μειοδοτικοί και όταν απαιτείται τεχνική προσφορά να έχει καθοριστεί ένα μέγιστο μέγεθος λέξεων.
Είναι παράδοξο η Πολιτεία να μην έχει κατορθώσει τόσα χρόνια, ακόμα και σε αυτήν την περίοδο της κρίσης, να βελτιώσει τις διαδικασίες και να προχωρήσει σε ξεκάθαρα μέτρα που θα βγάλουν από τις ΤΠΕ, το στίγμα των αποτυχημένων έργων.
I.C. Έχουν γίνει βήματα προς την κατεύθυνση της θέσπισης κανόνων κοστολόγησης έργων ICT;
Ανέφερα και προηγούμενα ότι έχουμε προτείνει μια τυπική μεθοδολογία κοστολόγησης έργων ICT, η οποία βασίζεται σε διεθνή πρότυπα και εφαρμόζεται διεθνώς. Η τυπική κοστολόγηση και τα συγκεκριμένα παραδοτέα για τη μελέτη και την ωρίμανση των έργων ΤΠΕ, μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα, ακόμη και χωρίς τη σύνδεση με την εφαρμογή του νόμου 3316. Φυσικά θα πρέπει να εκπαιδευτούν κατάλληλα και να πιστοποιηθούν οι επιστήμονες ΤΠΕ των φορέων και όσοι ιδιώτες θελήσουν στη μεθοδολογία κοστολόγησης. Το όφελος θα είναι σημαντικό. Προφανώς δεν θα καταλήγουν όλοι στο ίδιο ακριβώς κόστος, θα υπάρξει όμως μια κοινή βάση και θα περιοριστούν οι κραυγαλέες αποκλίσεις, για παράδειγμα δεν θα βλέπουμε πλέον απλά portals και εφαρμογές να υλοποιούνται με εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα με την τυπική κοστολόγηση, θα πρέπει να λειτουργήσει και μια βάση δεδομένων, ένα μητρώο των κοστολογημένων έργων, ώστε με βάση την εμπειρία να βελτιώνεται συνεχώς η διαδικασία κοστολόγησης.
I.C. Πιστεύετε ότι έχουν, ή πρόκειται να γίνουν, βήματα προς την κατεύθυνση της απεξάρτησης των ΤΠΕ από το δημόσιο τομέα;
Είναι αλήθεια ότι ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής αγοράς ΤΠΕ κινείται γύρω από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Αυτό είναι επόμενο από τη στιγμή που οι περισσότερες σημαντικές επενδύσεις σε ΤΠΕ, ιδιαίτερα τώρα, γίνονται από το Δημόσιο. Αυτό που έχει σημασία είναι αυτή η αγορά, δηλαδή του Δημοσίου, να λειτουργεί με διαφάνεια ώστε να δίνονται οι ευκαιρίες εισόδου και σε νέους παίκτες. Επίσης η ορθή κοστολόγηση, o σχεδιασμός, η παρακολούθηση των έργων από την πλευρά του Δημοσίου, θα ξεκαθαρίσει την αγορά που ασχολείται με το Δημόσιο Τομέα και θα βελτιώσει την ποιότητα των έργων.
Παράλληλα, έχει αρχίσει και δημιουργείται και ένας πυρήνας επιχειρήσεων ΤΠΕ με εξαγωγικό προσανατολισμό που μπορεί αν του δοθούν οι ευκαιρίες να δημιουργήσει ένα νέο τοπίο, πιο υγιές και ωφέλιμο για την ελληνική οικονομία, στην αγορά ΤΠΕ.
Η Πολιτεία, θα μπορούσε να ενθαρρύνει ενεργά την επιχειρηματικότητα στις ΤΠΕ, παρέχοντας μικροδάνεια, εξοπλισμό, νομικές και επιχειρηματικές συμβουλές μέσα από τη δημιουργία «εκκολαπτηρίων» νέων επιχειρηματιών.
I.C. H Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση κατά τη γνώμη σας, είναι η κατεύθυνση προς την οποία η Πολιτεία κινήθηκε αναγκαστικά, ή απλά ήταν καιρός για την υιοθέτησή της στη Δημόσια διοίκηση;
Η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, σημαίνει διαφάνεια, περιορισμό της διαφθοράς, καλύτερη εξυπηρέτηση για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Όλα αυτά είναι αναγκαία για τη χώρα μας, περισσότερο ίσως από τα οικονομικά μέτρα που λαμβάνονται, ώστε να ξεπεραστεί η κρίση και να υπάρξει ελπίδα. Η Δημόσια Διοίκηση, λόγω των επιταγών και των χρηματοδοτήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και της αναπόφευκτης εξέλιξης, υιοθέτησε τις ΤΠΕ, με μισή καρδιά, χωρίς ποτέ να εφαρμόσει κανόνες και ένα συνεκτικό σχέδιο. Οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων ΤΠΕ και η αποτυχία πολλών από αυτά είναι η απόδειξη.
Μια ξεκάθαρη στρατηγική, σοβαρός σχεδιασμός και κανόνες για την υλοποίηση των έργων και προ πάντων εξασφάλιση ομάδων επιστημόνων ΤΠΕ στους φορείς που λειτουργούν τα έργα ΤΠΕ είναι η μοναδική λύση ώστε να κατευθυνθούμε πραγματικά προς την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση.
I.C. Ο εφαρμογές Πληροφορικής στη Δημόσια Διοίκηση, φαίνεται να πάσχουν σε αρκετά σημεία. Ο ιδιωτικός τομέας θα μπορούσε να συμβάλλει σε αυτό;
Ναι, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης στις εφαρμογές του Δημοσίου. Για παράδειγμα θα πρέπει να εξεταστούν σοβαρά τα θέματα διαλειτουργικότητας και ασφάλειας των εφαρμογών και συστημάτων ΤΠΕ, να αξιοποιηθεί το cloud computing, να λαμβάνονται υπόψη θέματα περιβάλλοντος, να υιοθετηθεί όπου είναι εφικτό το SLA…Επίσης οι εφαρμογές θα πρέπει να σχεδιάζονται με βάση τις ανάγκες των πολιτών και των επιχειρήσεων δηλ. των χρηστών τους, ενώ είναι ξεκάθαρο ότι απαιτείται η πρόσβαση σε αυτές να είναι πιο φιλική και από ενιαίο σημείο.
Προσωπικά θα έβλεπα θετικά, να είναι διαθέσιμα δεδομένα (εννοείται όχι ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα) των εφαρμογών του Δημοσίου σε ιδιώτες. Αυτός είναι ο τρόπος για να δημιουργηθεί μια νέα αγορά αλλά και να επωφεληθούν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις. Μη ξεχνάμε ότι π.χ. η διάθεση των μετεωρολογικών δεδομένων, που κάποτε κατείχε μόνο το Δημόσιο δημιούργησε sites, τηλεοπτικά κανάλια, δεκάδες εφαρμογές. Αν πάμε ένα βήμα παραπέρα, θα μπορούσαν ακόμα και υπηρεσίες που δεν παρέχονται ηλεκτρονικά από το Δημόσιο, να παρέχονται έναντι αντιτίμου από ιδιώτες, μέσα από μια προσεκτική πρόσβαση σε δημόσια δεδομένα.
I.C. Τελικά είστε αισιόδοξος για το μέλλον των ΤΠΕ στην Ελλάδα;
Η χώρα μας έχει αναλογικά με τον πληθυσμό της έναν από τους μεγαλύτερους αριθμούς επιστημόνων ΤΠΕ. Το επίπεδο τους είναι εξαιρετικό και αποδεικνύεται από την πορεία που έχουν όσοι –και δυστυχώς είναι πάρα πολλοί πλέον- φεύγουν και εργάζονται στο εξωτερικό. Το πλεονέκτημα αυτό αναφέρεται σε όλες τις διεθνείς εκθέσεις για τις ΤΠΕ στην Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και η Δημόσια Διοίκηση δεν τους αξιοποιεί ή τους υποβαθμίζει.
Νομίζω ότι αξιοποιώντας πραγματικά αυτό το δυναμικό, δίνοντας τις ευκαιρίες και δημιουργώντας ένα υγιές επιχειρηματικό περιβάλλον, ο κλάδος ΤΠΕ μπορεί να συνεισφέρει πολλά στην ανάπτυξη της χώρας.
